Vage lichamelijke klachten of huiduitslag? Dat zal wel van stress komen! Dit is een vaak gehoorde verklaring. Het fenomeen ‘huidproblemen en stress’ is al in de oudheid waargenomen, maar de laatste decennia is er meer aandacht aan geschonken. In dit artikel gaat dermatoloog Francis Wu er nader op in.
Eerder ging Francis Wu al in op de relatie tussen voeding en onder meer acne, psoriasis en rosacea; lees het artikel hier nogmaals.
De recente bevinding is dat er een relatie bestaat tussen hersenen en huid
In tegenstelling tot acute stress, onderdrukt chronische stress het immuunsysteem, waardoor er een verhoogde vatbaarheid is voor infecties en allergieën. Ook kan het sommige vormen van dermatitis, zoals bijvoorbeeld eczeem en psoriasis, verergeren.
Wanneer mensen onder emotionele, fysieke en mentale druk staan, dan ontstaat er psychische stress. Er is een onbalans tussen de ervaren druk en het aanpassingsvermogen. Dit wordt door de hersenen waargenomen, waardoor stresshormonen, zoals corticotropine-releasing hormoon (CRH), glucocorticoïden en adrenaline vrijkomen. Dit veroorzaakt gedragsveranderingen en fysiologische reacties om de balans te herstellen. Uit recente onderzoeken is aangetoond dat de huid direct betrokken is bij stress.
Er zijn 3 verschillende stress mechanismen
In de hersenen, ook wel de Hypothalamus-Hypofyse-Bijnierschors (HHB) as genoemd
De hypothalamus is een onderdeel van de hersenen en beïnvloedt ons vlucht- en vechtgedrag (‘flight or fight’), maar ook zaken als voortplanting, bloeddruk, honger en dorstgevoel, slaap-waakritme, lichaamstemperatuur. Deze klier werkt nauw samen met de hypofyse, ook in de hersenen gelegen. Daarnaast werkt de hypothalamus ook samen met de bijnieren, geslachtsklieren en schildklier.
Onder invloed van stress scheiden cellen in de hypothalamus corticotrophine-releasing hormoon (CRH) af. Vervolgens gaat dat naar de hypofyse en bindt het zich daar met de CRH receptor. Verschillende hormonen worden na de binding met de CRH receptor uitgescheiden, waaronder adrenocorticotropine (ACTH).
Dit hormoon gaat via de bloedbaan naar de bijnierschors en stimuleert cortisol en corticosterone. Normaliter is er een cortisol dag- en nachtconcentratie schommeling. In de ochtend is de concentratie het hoogst, in de nacht het laagst. Stress geeft een verhoogde cortisol bloedspiegel en heeft voornamelijk een immuun onderdrukkend en verzwakkend effect.
Huidgelegen HHB-as
Ook in de huid is er een HHB systeem, waarbij CRH en ACTH een rol spelen. Onder invloed van CRH reageren mestcellen, deze spelen een belangrijk onderdeel in ons huidafweersysteem. Er ontstaat meer huiddoorbloeding en ontstekingsbevorderende stoffen.
Symphatic Adrenal Medullary (SAM)-as
Deze as bevindt zich in het bijniermerg. Door stress wordt in de binnenste bijniermerglaag adrenaline en noradrenaline geproduceerd. De lichamelijke reacties die daarop volgen, zijn verwijding van de pupil, verhoogde hartritme, ademhaling en bloedvatvernauwing.
Huidaandoeningen en stress
Verschillende huidziektes of huidcondities kunnen door stress getriggerd of verergerd worden. Het meest bekende voorbeeld is natuurlijk blozen. Roodheid ten gevolge van een acute stressvolle of ongemakkelijke situaties. Huidziektes zoals psoriasis, eczeem en acne kunnen door chronische stress verergeren of uitgelokt worden. Chronische stress kan ook de huid sneller laten verouderen, plus zorgt voor verstoring van je huidbarrière waardoor je huid er droger en doffer uitziet.
Psoriasis
Psoriasis is een chronische huidschilferende aandoening en komt bij 2 tot 4% van de Nederlandse bevolking voor. Naast huidproblemen kunnen ook gewrichtsklachten, diabetes mellitus, overgewicht, hoge bloeddruk, hart en vaatziekten en ziekte van Crohn ontstaan.
Psoriasis kan verergeren als gevolg van stress of door de huidaandoening zelf, welke ook stress geeft. Je zou dat een vicieuze cirkel kunnen noemen. Met name de centrale HHP-as speelt hierbij een rol. De ontstekingsbevorderende stoffen (pro-inflammatoire cytokines) zijn bij psoriasispatiënten in hogere mate aanwezig en deze activeren de HHP-as.
Bij psoriasis kunnen de andere twee assen (huidgelegen HHB-as en SAM-as) ook betrokken zijn, maar de mechanismen hiervan zijn onduidelijk.
Acne
Dat stress door bijvoorbeeld schoolexamens, acne kan verergeren is in diverse observaties waargenomen en in studies onderzocht.
De huidgelegen (HHB) as speelt bij acne een belangrijke rol. CRH stimuleert de lipogenese (het proces waarbij koolhydraten omgezet worden in vet) in de talgkliercellen, stimulatie van talgproductie en toename van ontstekingsbevorderende stoffen. Hierdoor kan acne verergeren.
Atopisch eczeem
Stress heeft een negatieve invloed op de barrièrefunctie van de huid. Onze barrière beschermt ons tegen invloeden van buitenaf en huiduitdroging.
Patiënten met eczeem hebben reeds een verstoorde huidbarrière. Door de combinatie met stress leidt deze barrière disfunctie nog tot een verhoogd waterverlies door de huid, verhoogde prikkels voor allergenen en micro-organismen en een verlaagde jeukdrempel.
De oplossing is niet altijd even simpel
Het ligt voor de hand om chronische stress te herkennen en daar iets aan te doen. Het is echter simpeler gezegd dan gedaan omdat de situaties vaak gecompliceerd zijn. Merk je dat je huid onrustiger, doffer, droger wordt, gebruik dan geen huidproducten die de huid overprikkelen, zoals zuren en agressieve cleansers.
Huidexpert Sylvana van Amerongen testte de producten van Iconic Elements uitgebreid; lees haar review op BeautyJournaal hier.
Wat je zelf ook kan doen, is je mentale en fysieke weerbaarheid verhogen. De volgende artikelen op BeautyJournaal helpen daarbij een handje:
Over Francis Wu
Dermatoloog Francis Wu heeft zich gespecialiseerd in verbetering van de huid en is lid van het expertteam van BeautyJournaal. Als arts behandelt hij patiënten met een variëteit aan huidproblemen. ‘Er zijn zoveel aspecten waar je rekening mee moet houden. Dat is ook het mooie van dit vak.’ Op cosmetisch vlak is hij heel actief. Naast het geven van anti-aging consultatie en behandeling, heeft hij zijn eigen skincare producten ontwikkeld, genaamd Iconic Elements, om de huid te verzorgen en in goede conditie te houden.
