Hoe behandel je eczeem? Apotheker Joost Roth geeft tips
Als apotheker zie ik regelmatig klanten met eczeem in apotheek. Vaak komen ze binnen voor advies of met een recept van de huisarts of de dermatoloog. Het is een veelvoorkomend huidprobleem, waarover nog steeds de nodige misverstanden bestaan. In dit artikel geef ik daarom uitleg over de verschillende soorten eczeem, de medicatie die wordt gebruikt bij eczeem en enkele praktische adviezen vanuit mij als apotheker bij Apotheek&Beauty.
Leestip! Eerder gaf apotheker Joost al uitleg over de medische behandeling van psoriasis. Lees het artikel hier nogmaals, mocht je het hebben gemist. Of klik hier voor een goede uitleg over huidverzorging die rosacea kalmeert, eveneens van Joost.
Apotheker Joost Roth geeft uitleg over eczeem.
Het ziektebeeld
Wat is eczeem?
Eczeem is een verzamelnaam voor huidaandoeningen die gepaard gaan met jeuk, roodheid, oedeem, bultjes, korstjes, schilfers, blaasjes en/of vergroving van de huid. Deze huidaandoening is een ontstekingsreactie van de huid, echter niet veroorzaakt door een infectie.
Wat is de oorzaak dan wel?
Erfelijke en niet-erfelijke factoren die leiden tot een verminderde barrièrefunctie van de huid. Verder speelt het afweersysteem van de huid een rol. Het eczeem wordt pas zichtbaar wanneer de slijtage van de opperhuid van de huid sneller gaat dan de reparatiemechanismen van de huid de schade kunnen herstellen.
De rol van het kleine gezin, een hoger inkomen en je roots…
Verder spelen omgevingsfactoren en (emotionele) stress een rol bij het ontstaan of verergeren van constitutioneel eczeem. Uit onderzoek blijkt dat constitutioneel eczeem meer voorkomt in kleine gezinnen, bij mensen met een bovenmodaal inkomen en bij migranten. Hieruit kunnen we afleiden dat omgevingsfactoren een rol spelen.
Hoe vaak komt eczeem voor?
Ongeveer 1 op de 10 Nederlanders krijgt tijdens zijn leven in meer of mindere mate te maken eczeem. Eczeem is van grote invloed op de kwaliteit van leven, je sociaal leven, beroepskeuze en intieme relaties.
Eucerin UreaRepair Plus is een fijne handcreme voor wie last heeft van eczeem. Klik op de foto voor een review van Monique erover.
Wat zijn de belangrijkste vormen van eczeem?
De meest voorkomende vorm van eczeem is atopisch eczeem (ook wel atopische dermatitis genoemd). Atopisch betekent in dit geval: aanleg voor het ontwikkelen van een allergische aandoening.
Andere belangrijke vormen van eczeem zijn: constitutioneel eczeem, seborrhoïsch eczeem en contact eczeem. De verschillende vormen van eczeem kunnen naast elkaar voorkomen. Overige vormen van eczeem zal ik hier niet behandelen. Om onderscheid te maken tussen de verschillende soorten eczeem is de plaats waar het eczeem voorkomt van groot belang.
Constitutioneel eczeem (dauwworm)
Constitutioneel eczeem wordt vooral gezien bij jonge kinderen. Omdat constitutioneel eczeem bij baby’s soms nattend is en een wat ringvormig aspecten kan hebben, spreekt men hierbij ook wel van dauwworm.
Wat zijn de verschijnselen van constitutioneel eczeem?
Het belangrijkste verschijnsel bij eczeem is jeuk. De behandelrichtlijn van de Nederlandse huisartsen schrijft dat om iets constitutioneel eczeem te noemen er naast jeuk tenminste drie extra van de volgende kenmerken aanwezig dienen te zijn:
- Bij volwassenen en kinderen ouder dan 4 jaar: eczeem op de buigzijden van de elleboog- en knieholten, voorzijde enkels, nek, rond de ogen;
- Bij kinderen jonger dan 4 jaar: eczeem op wangen, voorhoofd en/of strekzijde van de extremiteiten;
- Klachten van een droge huid in het afgelopen jaar;
- Een voorgeschiedenis van huidafwijkingen op de buigzijden van de elleboog- en knieholten, voorzijde enkels, nek, rond de ogen of op de wangen, voorhoofd en/of strekzijde van de ledematen;
- Astma of allergische rhinitis, nu of in het verleden of bij een eerstegraadsfamilielid;
- Begin van de aandoening onder de leeftijd van 2 jaar.
Bij kinderen met constitutioneel eczeem is de aandoening vaak aangeboren en komt er relatief vaak ook astma voor.
Hoe wordt de ernst van constitutioneel eczeem bepaald?
Een arts bepaalt de ernst van constitutioneel eczeem aan de hand van de hoeveelheid jeuk, roodheid en de zwelling. Deze drie aspecten worden gescoord op een plaats waar het eczeem duidelijk is en dit leidt tot de zogenaamde Three-Item-Severity Score (TIS-score).
| Huidafwijking | Afwezig | Mild | Matig | Ernstig |
| Roodheid | 0 | 1 | 2 | 3 |
| Papels | 0 | 1 | 2 | 3 |
| Krabeffecten | 0 | 1 | 2 | 3 |
Het eczeem is mild als de TIS-score lager is dan 3, matig bij een TIS-score tussen de 3 en de 6 en ernstig als de score 6 of meer bedraagt.
Wat is seborrhoïsch eczeem? Een beetje vettig…
Bij seborrhoisch eczeem is de ontstekingsreactie van de huid het gevolg van een overgevoeligheidsreactie op de gist Pityrosporon Ovale. Seborroïsch eczeem komt meestal voor op plaatsen waar veel talgklieren aanwezig zijn. De meest voorkomende plaatsen op het lichaam zijn:
- de plooien langs de neus, de wenkbrauwen en de haarlijn langs het voorhoofd;
- de oogleden en oorschelpen;
- de borst en de rug tussen de schouderbladen;
- in de plooien: oksels, liezen, genitaalgebied;
- het behaarde hoofd: seborroisch eczeem op deze plek is beter bekend als ‘roos’.
Bij jonge kinderen wordt seborrhoïsch eczeem ook wel ‘berg’ genoemd. Seborroïsch eczeem bij kinderen verdwijnt vaak na een aantal maanden spontaan.
Eucerin AtopiControl biedt direct verlichting bij eczeem. Klik op de foto voor de shoplink
Contacteczeem: irritatie of allergie?
Contacteczeem bestaat in twee vormen, namelijk irritatief of allergisch. Irritatief contact eczeem ontstaat als gevolg van een irriterende stof zoals water, zeep of andere chemische stoffen. Het oppervlak van de huid raakt beschadigd. Het eczeem wordt pas zichtbaar wanneer de slijtage van de opperhuid van de huid sneller gaat dan de reparatiemechanismen van de huid de schade kunnen herstellen.
Bij allergie…
Bij allergisch contact eczeem wordt het eczeem uitgelokt door een stof die van buitenaf de huid binnendringt en daar het afweersysteem in de huid activeert. Stoffen die allergisch contacteczeem kunnen veroorzaken zijn:
- onedele metalen zoals nikkel;
- rubberbestanddelen;
- geurstoffen (parfum);
- conserveringsmiddelen;
- geneesmiddelen zoals sulfonamides, etc.
Vier tot zes weken na het wegnemen van de uitlokkende stof verdwijnt het allergisch contacteczeem.
Door uv-straling…
Fotoallergisch contacteczeem is een bijzondere vorm van allergisch contacteczeem waarbij de ultraviolette straling leidt tot activering van het afweersysteem.
Adviezen bij constitutioneel eczeem
Helaas is de oorzaak van eczeem niet bekend. Daarom is een oorzakelijke behandeling niet mogelijk.
Allergenen uit voedsel, en stofjes die je inademt
Voedselallergenen en inhalatieallergenen kunnen huidklachten veroorzaken. Deze huidklachten, zoals het optreden van netelroos (galbulten) en jeuk, kunnen in uitzonderlijke gevallen het eczeem verergeren. Bij voedselallergenen moet er worden gedacht aan voedingseiwitten uit melk, ei, vis, noten en of pinda’s. Indien er niet gelijktijdig een allergie voor deze eiwitten aanwezig is, leidt het vermijden van deze voedingstoffen nauwelijks tot een verbetering van het eczeem.
Huisstofmijt
Bij inhalatieallergenen moet er worden gedacht aan dierlijke huidschilfers of huidstofmijt. Het is niet aangetoond dat het vermijden van huisstofmijt het eczeem vermindert.
Welke maatregelen kan je zelf nemen bij de aanpak van eczeem?
Bij Apotheek&Huid adviseren wij de volgende drie maatregelen:
- Verbeteren van de huidconditie, barrièrefunctie van de huid.
- Irriterende stoffen vermijden.
- Voorkom stress en pas omgevingsfactoren aan.
Maatregelen nemen om de huidconditie te verbeteren
De huid van patiënten met constitutioneel eczeem is vaak droog en beschadigd. Het is dus belangrijk te voorkomen dat de huid verder uitdroogt. Een voorbeeld van een crème die je uitstekend kan gebruiken om de huidbarrière te herstellen is de Eucerin Atopi Acute Care Cream. Deze crème biedt direct een verlichting.
Shop Eucerin Atopi Acute Care cream
Om de conditie van de huid te verbeteren, is het van belang om kort en niet te warm te douchen of baden, eventueel een medicinale badolie te gebruiken of een paar druppels sojaolie, arachideolie of andere ongeparfumeerde olie (bijvoorbeeld La Roche-Posay LIPIKAR Olie voor bad & douche) aan het badwater toe te voegen. Tevens zo weinig mogelijk met zeep wassen en na het baden of douchen insmeren met een vetcrème of -zalf.
Shop La Roche Posay Lipikar online
Voor een milde lichaamsreiniging kun je bijvoorbeeld wel de Avène Douche Olie 
proberen. Deze reinigt en kalmeert je huid zonder uit te drogen.
Speciaal voor de babyhuid kun je de La Roche-Posay Reinigende Gel-crème gebruiken.
Tot slot lees je in dit artikel meer over fijne producten voor de (zon) allergische huid.
Vermijden van irriterende stoffen
Bij contact met schoonmaakmiddelen is het dragen van huishoudhandschoenen aan te raden.
Wollen of synthetische en dicht op de huid zittende kleding kan beter niet worden gedragen.
Aanpassen van omgevingsfactoren
Een koele woon- en slaapomgeving heeft een gunstig effect op de klachten. Verder dient stress te worden vermeden.
Tot slot: hoe kun zelf je de klachten van eczeem verminderen?
In bovenstaand artikel heb ik kort uiteengezet welke verschillende vormen van eczeem er bestaan, welke kenmerken ze hebben en hoe artsen ernaar kijken.
Tenslotte nogmaals samenvattend kan je zelf als volgt je klachten van eczeem verminderen
- Vermijd stoffen die eczeem verergeren;
- Vermijd omgevingsfactoren die eczeem verergeren, zoals extreme kou en zeep. Gebruik bijvoorbeeld een milde doucheolie;
- Droog de huid niet ruw af, maar dep de huid droog;
- Draag katoenen kleding. Dit geeft zo min mogelijk jeuk aan de huid;
- Was je handen niet te vaak met zeep. Gebruik daarna altijd een herstellende handcrème, zoals de Eucerin Herstellende Handcrème;
- Probeer stress te vermijden;
- Vermijd hete douches.
Meer informatie over Apotheek&Beauty vind je op YouTube
Deze informatie behoort tot het merkdossier van Apotheek&Beauty op BeautyJournaal en wordt je rechtstreeks aangeboden, zonder tussenkomst van de redactie.
