Onderzoek! Siliconen prothesen en inkapselingsproblemen

Plastisch chirurg dr Frank Niessen doet onderzoek naar ziekmakende factoren van siliconen prothesen

Waarom kunnen er pijnlijke inkapselingsproblemen ontstaan?

Recent onderzoek heeft aangetoond dat bij 1 op de 5 patiënten met een ronde borstprothese bij cosmetische vergroting of een borstreconstructie na ongeveer tien jaar ernstige kapselvorming optreedt. Hierdoor kan de borst samentrekken of vervormen en ontstaan vervelende pijnklachten. Plastisch chirurg en littekenexpert Frank Niessen, werkzaam bij Esthetisch Centrum Jan van Goyen in Amsterdam is een uniek onderzoek gestart naar de oorzaken hiervan.

TIP! Meld je aan voor onderzoek! Ervaar jij ook onbegrepen, pijnlijke klachten en draag je siliconen prothesen? Onderaan dit artikel lees je hoe je kunt deelnemen aan het onderzoek.

Hoe ontstaat zo’n borstkapsel eigenlijk?

Frank: “Als je een lichaamsvreemd materiaal in je lijf krijgt, zoals een borstprothese of implantaat, omhult het lichaam dat met een laagje bindweefsel om zichzelf te beschermen. Dit noemen we een kapsel. Zo’n kapsel is op zich een normale reactie van het lichaam, ware het niet dat het bij sommige patiënten abnormale proporties aan kan nemen, waardoor ook pijnklachten ontstaan. Opvallend detail:  Bij ronde implantaten gebeurt dit bij 1 op 5 patiënten en bij druppelvormige implantaten bij 1 op 10.”

 Twee theorieën

Voorbeeld van zichtbare, verharde kapsels rechterborst

Het is momenteel nog onduidelijk wat de oorzaak is van ernstige kapselvorming en waarom slechts een deel van de patiënten hier na verloop van jaren last van krijgt. Frank: “Er zijn grofweg twee theorieën: de ene theorie zegt dat bacteriën die rondom het implantaat zitten – de zogenaamde biofilm – de kapselvorming verergeren. Daarom geven we patiënten vlak voor een borstoperatie ook altijd antibiotica en spoelen we tijdens de operatie de holte waar het implantaat wordt ingebracht met antibioticavloeistof.

Een andere theorie is dat de kapselvorming te maken heeft met het immuunsysteem van de patiënt. We zien bij patiënten na een ernstige griep soms een plotselinge zwelling van een borst ontstaan. Of vlak na een behandeling in de mond, zoals het trekken van een kies, waardoor bacteriën via de wond in de bloedbaan komen, maar ook tijdens een zwangerschap of gedurende de overgang. Er lijkt ook een relatie te bestaan met een verlaagde immuunrespons.”

Verlaagde immuunrespons

Volgens Frank valt dat lastig te zeggen. Beide theorieën kunnen juist zijn, aangezien je bij een verlaagde immuunrespons vaak een verhoogde kans op bacteriegroei hebt. Frank sluit ook niet helemaal uit dat kapselproblemen door de operatie zelf komen, bijvoorbeeld doordat er niet onder hygiënische omstandigheden wordt geopereerd: “Maar het is een twijfelgeval, je verwacht dat de problemen dan al veel eerder aan het licht komen. Niet pas na een decennium.”

Samengetrokken kapsel rond een implantaat dat uit de borst verwijderd is

Onderzoek: de rol die bacteriën spelen

Om meer inzicht te krijgen in de oorzaak van ernstige borstkapselvorming, heeft Frank een onderzoek geïnitieerd in het VU Medisch Centrum. Frank legt ons uit hoe dit onderzoek in zijn werk gaat: “We beginnen met het verzamelen van weefsel van patiënten die een borstverkleining ondergaan. Met speciale DNA-technieken bekijken we of in dit weefsel bacteriën inzitten. Op deze manier kunnen we bepalen of er in een normale (lees: niet vergrote) borst van natura al bacteriën aanwezig zijn. Waarschijnlijk is dit niet het geval. De volgende stap is om te bekijken of patiënten met kapselproblemen na een prothese wel bacteriën in hun borstweefsel hebben.”

Dit onderzoek luistert uiteraard zeer nauw, om er zeker van te zijn dat de weefselmonsters uitsluitend bacteriën uit het lichaam bevatten. Wanneer je het monster niet op de juiste wijze afneemt, dan geven de testresultaten een vertekend beeld door bijvoorbeeld bacteriën van buitenaf.

Een bruggetje naar problemen met rimpelvullers

Onderzoekers uit Barcelona (nadat ze hierover een artikel op BeautyJournaal hadden gelezen) hebben ontdekt dat bij mensen met een bepaalde Human Leucocyte Antigen (HLA) typering op de lange termijn altijd problemen ontstaan met rimpelvullers, eveneens lichaamsvreemde stoffen die langdurig in het lichaam aanwezig zijn. Ook deze groep ontwikkelde ontstekingen en kapselvorming. Hier lijkt een parallel te bestaan met borstprotheses en implantaten.

Lichaamsweefsel dat zich vast heeft gezet aan het siliconen implantaat dat uit de borst wordt verwijderd

Human Leucocyte Antigen (HLA): je persoonlijke vingerafdruk van je immuunsysteem

Frank legt de relevantie van deze Spaanse ontdekking uit: “Je HLA-typering is een soort vingerafdruk van je immuunsysteem. Daarom wordt bij orgaantransplantaties ook altijd een orgaan gezocht met een overeenkomstig HLA-type, zodat je minder kans op afstoting hebt. Het is interessant dat de onderzoekers in Barcelona een relatie hebben ontdekt tussen de HLA-typering en problemen met rimpelvullers. Dit wijst erop dat het menselijk immuunsysteem een rol speelt bij het ontstaan van problemen met lichaamsvreemde stoffen.”

De onderzoekers van het VU Medisch Centrum doen het Spaanse onderzoek als het ware over, maar breiden het uit met onderzoek naar de relatie tussen HLA-typering en borstkapselvorming. Frank merkt wel op dat de omgekeerde relatie niet is aangetoond: “Het is dus niet zo dat alle patiënten met kapselproblemen per definitie een specifieke HLA-typering hebben.”

Nog even terug naar het immuunsysteem. Wat onderzoek je precies?

“Ieder mens heeft twee soorten immuunsysteem; een kieskeurig immuunsysteem bestaande uit lymfocyten en een niet-kieskeurig immuunsysteem bestaande uit witte bloedcellen en macrofagen. Het is de vraag welk deel van ons immuunsysteem bij kapselvorming een rol speelt. Wanneer we kunnen verklaren waarom bij de ene patiënt meer kapsel ontstaat dan bij de ander, kunnen we ook werken aan een oplossing om het kapsel zo dun en soepel mogelijk te houden. Of wellicht moeten we patiënten met een bepaalde HLA-typering in de toekomst wel afraden om een prothese te nemen. De resultaten van ons onderzoek zijn daarom ook terdege van belang,” aldus Frank.

Is het niet heel normaal dat er bij lichaamsvreemde materialen op den duur altijd problemen ontstaan?

Je verstoort per slot van rekening wel een natuurlijk evenwicht. Frank legt uit dat deze problemen kunnen worden beperkt door inerte materialen te gebruiken: “Gewrichtsprotheses worden van titanium gemaakt en siliconen van silica, een vorm van steen. Dit zijn materialen waarmee we reacties van het lichaam zoveel mogelijk beperken. Het lichaam reageert niet op alle materialen even heftig. Zo kan je van een houten splinter in je vinger al na enkele dagen een forse ontsteking krijgen, terwijl een ijzeren splinter soms wel meerdere jaren in je vinger zit zonder dat je er last van hebt.”

Fabrikanten terughoudend in deelname onderzoek

Het onderzoek van het VU Medisch Centrum lijkt ook relevant te zijn voor fabrikanten van injectables en protheses. Helaas heeft Frank geen enkele fabrikant weten te strikken voor zijn onderzoek. Hij licht toe: “Fabrikanten zijn bang dat uit ons onderzoek blijkt dat injectables en borstprotheses slecht zijn. Wij proberen met ons onderzoek waarheden en feiten te vinden, die ons helpen om tot betere adviezen voor onze patiënten te komen, en die uiteindelijk leiden tot betere producten.
We werken samen met het RIVM, die erg geïnteresseerd is in de afbraakproducten van injectables met hyaluronzuur. Het onderzoek is 1 juni van start gegaan, vanaf dat moment zullen we ook ‘reclame’ gaan maken voor het onderzoek om testpersonen te bereiken.”

————————————————————————–

Oproep! Heb jij als siliconen prothesen-draagster of na hyaluronzuurfillers onduidelijke, pijnlijke klachten gekregen? Behoor jij tot deze groep en wil je een bijdrage leveren aan het onderzoek van het VU Medisch Centrum? Stuur dan een mail naar:  y.bachour@vumc.nl

————————————————————————–

Hoe uniek is het onderzoek van het VUmc?

Frank: “Voor zover ik weet, heeft alleen de groep onderzoekers uit Barcelona een soortgelijk onderzoek uitgevoerd. Wereldwijd is het al vrij controversieel om toe te geven dat er mogelijkerwijs een relatie bestaat tussen lichaamsvreemde stoffen en auto-immuun-achtige reacties. De resultaten van ons onderzoek kunnen dan ook wel eens voor de nodige reactie in de medische wereld gaan zorgen.”

Lees hier meer over dr Frank Niessen.