De vaguszenuw, ook wel de vagus nerve of (in het Nederlands) nervus vagus genoemd, is een van de twaalf paar hersenzenuwen die vanuit de hersenen naar verschillende delen van het lichaam lopen. Het is de langste zenuw van het autonome zenuwstelsel en speelt een cruciale rol bij het reguleren van vele vitale functies in het lichaam.
Mijn ademhaling wilde niet dieper gaan
Onlangs ontdekte ik nog tijdens een yogasessie met intense ademhalingsoefeningen hoe mijn adem stokte, terwijl ik mijn buik in wilde. Het ging niet. De stroom zat vast in mijn bovenlichaam. Tot dat ik via mijn brein de blokkade opende. Mijn ademhaling vloeide door, maar de tranen vloeiden ook welig. Het was goed, het moest even gebeuren. Mijn yogalerares Doris vertelde dat we via de ademhaling ook de de nervus vagus triggerden.
Verdriet
Het was goed, het was fantastisch. Ik had het zo nodig. Die dag huilde ik zo ongeveer mijn laatste tranen na drie dagen. De reden was duidelijk voor mij: het overlijden van mijn eerste dochter kwam ineens na 22 jaar weer keihard binnen. Die nacht had ik nog een droom waaruit ik mijn adem inhoudend wakker werd, en ik zei tegen mezelf: haal adem!
Het zelfgenezend vermogen
De volgende dag was alles tot rust gekomen. Hoe mooi is het zelfgenezend vermogen van het lichaam toch. Trauma zet zich vast, je maakt het los, maar het kan zo weer eens terugkomen. Dan is het goed het te herkennen, en er zacht en liefdevol mee om te gaan om het weer te laten gaan, los te laten.
De vaguszenuw is enorm: groot en belangrijk
De vaguszenuw is me er eentje hoor. Hij begint in de hersenstam en vertakt zich vervolgens naar vele organen in het lichaam, waaronder het hart, de longen, de maag en de darmen. Het heeft zowel sensorische als motorische functies, wat betekent dat het informatie van de organen naar de hersenen kan sturen en ook signalen vanuit de hersenen naar de organen kan sturen.
Belangrijke functies van de vaguszenuw zijn onder meer:
- Regulatie van het hartritme: De vaguszenuw speelt een rol bij het vertragen van de hartslag, en dus bij het reguleren van het hartritme.
- Regulatie van de ademhaling: Het beïnvloedt de ademhaling door signalen naar de longen te sturen om de ademhalingssnelheid en diepte aan te passen.
- Spijsvertering: De vaguszenuw is betrokken bij het reguleren van de spijsvertering door signalen naar de maag en darmen te sturen om de beweging van voedsel te stimuleren en de afscheiding van spijsverteringssappen te reguleren.
- Stressrespons en ontspanning: Het heeft ook invloed op de stressrespons van het lichaam en speelt een rol bij het bevorderen van ontspanning en rust door het activeren van het parasympathische zenuwstelsel. Dit heeft ook een ontstekingsremmende uitwerking.
- Regulatie van insuline: Ook heeft het invloed op de afgifte van insuline door de alvleesklier, het orgaan dat insuline produceert. Als de nervus vagus niet lekker werkt, kan dit een negatieve invloed op de insulineproductie of de insulinegevoeligheid hebben. Dit kan leiden tot diabetes.
Al met al is de vaguszenuw essentieel voor het behoud van homeostase, het broodnodig evenwicht in het lichaam tussen alle organen.
Weinig aandacht in reguliere geneeskunde
Wat ik nou zo jammer vind is dat, hoewel de reguliere geneeskunde weet heeft van de impact van de nervus vagus, er weinig aandacht aan besteed wordt in behandelingen. Waarom toch niet? Ik heb wat overzichtelijke antwoorden voor je:
- Complexiteit van de anatomie en functie: De nervus vagus is een complexe zenuw met vertakkingen naar verschillende organen en weefsels in het lichaam. Het begrijpen van de volledige reikwijdte van de functies en hoe deze kunnen worden beïnvloed, vereist diepgaande kennis en onderzoek, en die is er simpelweg nog niet. Althans niet in de reguliere geneeskunde op een manier zoals men onderzoek gewend is.
- Brede invloed op meerdere systemen: De nervus vagus heeft invloed op verschillende lichaamssystemen, waaronder het cardiovasculaire systeem, het spijsverteringsstelsel en het zenuwstelsel. Dit maakt het soms uitdagend om precies te bepalen hoe en wanneer het te targeten in medische behandelingen. Wanneer kies je waarvoor?
- Beschikbaarheid van effectievere behandelingen: Men stelt dat er vaak al behandelingen zijn voor genezing van die organen, zonder dat je de nervus vagus erbij hoeft te betrekken. Tsja….gaat het dan om genezing of om de behandeling van symptomen. Hoe vaak hebben mogelijk klachten en ziekte hun oorsprong in nervus vagus die uit balans is?
- Risico’s van directe manipulatie: Directe manipulatie van de nervus vagus, zoals bijvoorbeeld bij chirurgische ingrepen, brengt risico’s met zich mee, waaronder infectie, schade aan de zenuw en onbedoelde effecten. Daarom tornt men er niet graag aan.
De aandacht is groeiende en dit zijn de redenen
Gelukkig is er de afgelopen jaren wel steeds meer aandacht voor de nervus vagus. Dit komt door verschillende redenen:
- Onderzoek naar het zenuwstelsel: Er is een toenemende interesse in het functioneren van ons zenuwstelsel, vooral van het autonome zenuwstelsel. Dat deel dat alles zelf reguleert zonder dat jij er met je nadenken controle over hebt. De nervus vagus maakt hier compleet onderdeel van uit.
- Stress en mentale gezondheid: Er is een groeiend bewustzijn over de impact van stress op onze gezondheid, zowel fysiek als mentaal. Onderzoek heeft aangetoond dat de nervus vagus een belangrijke rol speelt bij het reguleren van stressreacties en het bevorderen van ontspanning en je welzijn.
- Nieuwe behandelingen en technologieën: De ontwikkeling van nieuwe behandelingen en technologieën heeft de interesse in de nervus vagus verder aangewakkerd. Bijvoorbeeld, neuromodulatie-technieken zoals vaguszenuwstimulatie worden steeds meer gebruikt als behandelingen voor aandoeningen zoals epilepsie, depressie, en migraine. Hiervoor zie je op Internet ook steeds meer kleine apparaatjes aangeboden worden die prikkels afgeven. Bijzonder is dat wij zelf op BeautyJournaal al geruime tijd schrijven over de impact van Vibra-B met haar luchttrillingen. Ook daarmee bereik je het autonome zenuwstelsel.
- Holistische benaderingen van gezondheid: De aandacht voor een holistische benadering van gezondheid neemt enorm toe. Het gaat niet meer alleen om onderdelen van het lichaam die ziek zijn. Lichaam en geest zijn 1! Symptoombestrijding is leuk maar verre van ideaal. De nervus vagus, als een belangrijk onderdeel van het zenuwstelsel dat betrokken is bij verschillende aspecten van gezondheid, past goed in deze benadering.
lees ook
Onwetendheid bij mensen, leer je lichaam kennen!
Hoewel dus er een groeiende interesse is in het belang en het effect van behandeling van de nervus vagus, heeft de gemiddelde mens er nog echt geen weet van. Waarom horen we er toch nog relatief weinig over, tenzij we specifiek op zoek gaan?
- Complexiteit van het onderwerp: Het zenuwstelsel, inclusief de nervus vagus, is een complex systeem dat moeilijk te begrijpen kan zijn voor mensen die niet bekend zijn met anatomie en fysiologie. Hierdoor kan het voor artsen en gezondheidsvoorlichters uitdagend zijn om dit onderwerp op een begrijpelijke manier over te brengen aan het grote publiek. Kortom: er is een taak voor ze weggelegd!
- Focus op meer bekende aspecten van gezondheid: In de gezondheidszorg ligt vaak de nadruk op meer eenvoudige zaken als voeding, beweging, roken, drank. Teveel mensen hebben er nog geen weet van wat de impact van de nervus vagus is op de basis-gezondheid.
- Beperkt onderzoek naar therapeutische toepassingen: Hoewel er groeiend onderzoek is naar de rol van de nervus vagus bij gezondheid en ziekte, zijn de therapeutische toepassingen nog in een vroeg stadium. Ik gaf in een alinea hierboven al aan waarom de reguliere geneeskunde er nog niet vol op zit: het is te complex, te alles omvattend, en daardoor moeilijk te onderzoeken met de huidige wetenschap die zich vooral op details richt in plaats van het geheel.
Belangrijke ademhalingsoefeningen
Kortom, hoe meer erover geschreven wordt, hoe meer de belangstelling voor deze belangrijke zenuw zal toenemen! Ik geef je hieronder nog wat essentiële ademhalingsoefeningen om deze zenuw te stimuleren in ontspanning.
- Langzame diepe ademhaling: Neem langzame, diepe ademhalingen waarbij je je concentreert op het verlengen van de uitademing. Dit kan helpen om de vaguszenuw te stimuleren en het parasympathische (autonome) zenuwstelsel te activeren. Dit was ook wat ik wilde tijdens mijn yogasessie toen ik de blokkade ontdekte. Door er doorheen te ademen en daarbij mijn brein actief te gebruiken om ‘los te laten’, lukte dat en voelde ik vrijheid in mijn lichaam.
- Diafragmatische ademhaling: Focus op het ademen met behulp van je middenrif in plaats van oppervlakkig adem te halen met je borstkas. Dit activeert het diafragma, wat de vaguszenuw kan stimuleren.
- Zingen of hummen: Zingen of hummen kan helpen bij het activeren van de vaguszenuw omdat het de spieren rond de keel stimuleert, wat verbonden is met de activiteit van de vaguszenuw. Dit is echt fantastisch. Ik ga regelmatig naar zogeheten singing circles in Amsterdam, het is super ontspannen.
- Yoga en meditatie: Yoga en meditatie kan helpen om de ademhaling te vertragen en de focus naar binnen te brengen, wat kan leiden tot activatie van de vaguszenuw.
- Koude blootstelling: Blootstelling aan kou, zoals koud water drinken of een koude douche nemen, kan de activiteit van de vaguszenuw verhogen. Brrr……
- Ontspanningstechnieken: Technieken zoals progressieve spierontspanning, visualisatie en mindfulness kunnen allemaal helpen bij het stimuleren van de vaguszenuw door het activeren van het parasympathische zenuwstelsel.
Het is belangrijk op te merken dat wat voor de een werkt, mogelijk niet hetzelfde effect heeft op een ander. Het kan dus nuttig zijn om verschillende technieken uit te proberen en te zien welke het beste voor jou werkt.
Tot slot! Wat is het effect van de overgang bij vrouwen op de kwaliteit van de nervus vagus?
- Hormonale invloed: Oestrogeen heeft invloed op de functie van het zenuwstelsel, inclusief de nervus vagus. Tijdens de overgang daalt de oestrogeenspiegel, wat mogelijk kan leiden tot veranderingen in de activiteit en functie van de nervus vagus.
- Autonome disfunctie: Tijdens de overgang kun je klachten krijgen zoals opvliegers, hartkloppingen, duizeligheid en vermoeidheid. Dit zijn autonome lichaamsreacties. Mogelijk speelt een veranderde werking van je nervus vagus in de overgang een rol bij deze klachten.
- Stemmingsstoornissen: Sommige vrouwen ervaren stemmingsstoornissen zoals depressie en angst tijdens de overgang. Ook dit zou wel eens mede een gevolg kunnen zijn van een veranderde werking van de nervus vagus. De zenuw staat immers in verbinding met delen van de hersenen die betrokken zijn bij emotieregulatie. Dus wat is er eerder: de kip of het ei?
- Gewichtstoename en metabolisme: Veel vrouwen ervaren gewichtstoename en veranderingen in metabolisme tijdens de overgang. De nervus vagus is betrokken bij de regulatie van het metabolisme en de spijsvertering, dus tel maar uit je winst. Ook hierbij is de hamvraag: wat is de invloed van de nervus vagus, in relatie tot de hormonale veranderingen die plaatsvinden in het lichaam? En wat is dan wijsheid: gaan werken aan een optimalisering van de nervus vagus met ontspanning en dergelijke, of sleutelen aan de hormoonhuishouding zodat de nervus vagus wellicht ook weer teruggaat in haar basis blauwdruk?
Zo! Nu ben je helemaal bijgepraat. Ga aan de slag met de ontspanning van deze superbelangrijke zenuwbaan in je lichaam. Je wordt ervoor beloond.
