‘Je luistert niet!’, ‘Laat me nou eens uitpraten!’, ‘Nee, dat zei ik niet!’ Herkenbare zinnen? Niet vreemd, want na ‘Ik hou van jou’ zijn dit de meest gebruikte zinnen in een innige relatie. We blijken namelijk niet zo goed te luisteren naar de mensen die ons het meest nabij staan omdat we denken dat we toch al weten wat ze gaan zeggen. Maar dat is niet zo.
De Amerikaanse schrijfster Kate Murphy schreef een boek over luisteren en tijdens de twee jaar onderzoek die ze daar voor deed ontdekte ze iets ironisch over de communicatie tussen mensen: hoe hechter de band tussen mensen, hoe slechter ze naar elkaar luisteren. Een probleem, zeer zeker; het kan relaties slechter maken en zelfs het einde betekenen.
Onbewust denk je al te weten wat iemand gaat zeggen
Als je iemand heel goed kent, of het nu je verkering, je man, je vrouw, je moeder, vader of kind is, dan heb je zonder je daar zelf erg in hebt de neiging om niet echt naar ze te luisteren. Je denkt onbewust dat je toch wel weet wat ze gaan zeggen. Het is zo’n beetje hetzelfde als bij een route die je vaak loopt, fietst of rijdt: je ziet de bomen, bloemen en gebouwen niet meer echt.
Maar mensen veranderen continue. Door dagelijkse gebeurtenissen en ervaringen blijven we ons ontwikkelen en zijn we niet langer dezelfde persoon als vorig jaar, vorige maand of zelfs gisteren. En daar komen we helaas pas achter als we er op een dag achter komen dat we onze partner, onze kinderen of onze ouders ineens niet meer begrijpen. We hebben gewoonweg te lang niet echt naar ze geluisterd. En dat kan dus ook gebeuren als twee mensen heel veel tijd samen doorbrengen en dus veel ervaringen delen.
Je luistert beter naar mensen die je niet kent
Er is uiteraard onderzoek naar gedaan: wetenschappers lieten mensen eerst met partners en goede vrienden praten en daarna met mensen die ze niet kenden. Ze vroegen de mensen vervolgens te interpreteren wat hun gesprekspartners zeiden. De deelnemers gingen er vanuit dat ze hun partners en vrienden het beste zouden begrijpen en ook het beste door hen begrepen zouden worden. Dat bleek niet zo te zijn, ze begrepen hun dierbaren niet beter en vaak zelfs slechter dan de mensen die ze niet kenden.
Dat slecht luisteren zorgt er niet alleen voor dat we niet echt luisteren naar onze dierbaren, we laten hen ook niet echt luisteren naar ons. Dat verklaart wellicht waarom mensen dingen niet vertellen aan hun partner en soms zelfs geheimen voor elkaar hebben.
Oordelen en drama’s
Ook daar is namelijk onderzoek naar gedaan en daaruit blijkt dat veel mensen hun grootste en meest urgente problemen eerder vertellen tegen mensen die ze niet zo goed of maar nauwelijks kennen in plaats van tegen mensen die heel dicht bij hen staan, zoals een echtgenoot, familielid of goede vriend. Soms verzwijgen mensen hun problemen expres voor hun dierbaren, omdat ze bang zijn om veroordeeld te worden, voor ongevoelige reacties of drama’s.
Oppervlakkige kennis
Veel mensen zullen dit herkennen: je praat samen met je partner met een oppervlakkige kennis en je partner zegt iets waar je van opkijkt. ‘Dat wist ik helemaal niet’ zeg je dan verbaasd tegen je partner. Hoe kan dit? De oppervlakkige kennis luisterde waarschijnlijk beter, stelde meer of betere vragen, oordeelde minder en viel niet in de rede. Voel je echter niet schuldig: zo zitten mensen nu eenmaal in elkaar. We luisteren gewoonweg niet goed naar we al denken te weten.
Maar kun je er iets aan doen? Kun je weer leren luisteren naar je dierbaren? Gelukkig wel maar je moet er wel aan werken. Het begint met simpele dingen. Vraag aan een dierbare hoe het gaat en luister echt naar het antwoord.
Logistiek en andere praktische zaken
Te vaak worden gesprekken tussen partners of ouders en kinderen na verloop van tijd gereduceerd tot logistiek en andere praktische zaken: wat eten we vanavond, wie doet de boodschappen en de was en hoe laat begint de voetbaltraining. Met vrienden hebben we het over werk en andere activiteiten en prestaties.
Aandacht voor belangrijke zaken
De aandacht voor echt belangrijke zaken, blijdschap, verdriet, angsten en dromen, raakt ondergesneeuwd en komt niet meer aan bod. Vaak proberen we gesprekken ook expres luchtig te houden, omdat dat ‘gezellig’ is, of omdat we toch wel denken te weten hoe een dierbare zich voelt. En soms ook omdat we bang zijn dat we iets onaangenaams te horen krijgen.
Maar dat is nou echte liefde: bereid zijn om te luisteren, echt te luisteren naar de zich steeds ontwikkelende verhalen van de personen waarvan we houden. Als niemand naar je luistert en jij luistert echt naar iemand, dan ga je je verdomd eenzaam voelen.
En jawel, ook daar is onderzoek naar gedaan. De helft van alle mensen zegt dat ze veel te weinig echte, inhoudelijke gesprekken hebben met hun dierbaren. Ook voelen veel mensen zich geïsoleerd en eenzaam, zelfs als ze in gezelschap zijn van hun dierbaren. Dat is triest en zorgwekkend.
Tekstberichtjes en emoji
De steeds grotere hoeveelheid technologie waarmee we onszelf omringen helpt natuurlijk ook niet. Al die telefoons en koptelefoons bevorderen niet bepaald de onderlinge communicatie en het is ook niet altijd makkelijk om er achter te komen wat een ander voelt als we voornamelijk communiceren door middels van tekstberichtjes en emoji.
De oplossing is al bij al heel simpel. Leg die telefoon weg, breng dagelijks tijd door met je dierbaren en vraag hoe het met ze gaat. En luister, luister echt, naar wat ze te zeggen hebben.
Lees ook:
