In dit artikel lees je:
- Waarom Body Dysmorphic Disorder (BDD) steeds vaker voorkomt, vooral in de cosmetische kliniek.
- In welke wereldregio’s BDD het meest voorkomt en waarom
- Hoe medische behandelingen als cosmetische ingrepen bijdragen aan een fixatie op uiterlijk.
Wat is BDD en waarom groeit het?
Body Dysmorphic Disorder (BDD) is een psychische aandoening waarbij iemand obsessief bezig is met vermeende onvolkomenheden aan het uiterlijk. Hoewel deze ‘fouten’ vaak nauwelijks zichtbaar of zelfs niet waarneembaar zijn voor anderen, veroorzaken ze hevige schaamte, vermijdingsgedrag en soms zelfs zelfverminking. Het gezicht in de spiegel wordt een bron van angst in plaats van zelfreflectie.
Een nieuwe internationale studie uit april 2025 onthult dat BDD wereldwijd veel vaker voorkomt dan gedacht — met name onder mensen die een cosmetische behandeling overwegen. Dit roept vragen op over schoonheid, zelfbeeld en de verantwoordelijkheid van medische professionals.
Hoe vaak komt BDD wereldwijd voor?
Volgens deze systematische review en meta-analyse komt BDD wereldwijd gemiddeld bij 17% van de mensen voor. Onder cliënten van plastisch chirurgen loopt dit op tot 24%, in de psychiatrie tot 18% en bij dermatologen tot 16%. Ik weet dat ik er 20 jaar geleden eens een artikel over schreef voor het tijdschrift Marie Claire, en toen was de schatting nog 12%.
Hoe betrouwbaar zijn deze cijfers?
De cijfers verschillen per onderzoeksmethode. Uitgebreide psychiatrische interviews zoals de MINI en SCID leveren doorgaans hogere aantallen op dan zelfrapportages via vragenlijsten zoals de BDDQ. Omdat de BDDQ vaak zonder klinische inschatting wordt toegepast, bestaat de kans dat veel gevallen onopgemerkt blijven, aldus het onderzoek.
Hoe het wereldwijd verschilt
Er zijn opvallende verschillen per werelddeel. In Zuid-Amerika komt BDD het vaakst voor: 31% van de onderzochte populaties scoorde daar positief. Afrika volgt met 23%, gevolgd door Azië (17%), Europa (14%), Noord-Amerika (12%) en Oceanië (10%).
De hoge aantallen in Zuid-Amerika kunnen samenhangen met dominante schoonheidsidealen, de brede toegankelijkheid van esthetische ingrepen en een sterke culturele nadruk op uiterlijk. In Afrika is de spreiding van cijfers groot en zijn er twijfels over de consistentie en kwaliteit van de meetmethodes. Noord-Amerika scoort opvallend laag, mogelijk door onderdiagnose of terughoudendheid bij psychiatrische erkenning.
Zuid- versus Noord-Europa
In Zuid-Europa ligt de druk op uiterlijk zichtbaar hoger, vooral door culturele verwachtingen rond verzorging en uiterlijk. In Noord-Europa heerst eerder een ideaal van natuurlijke schoonheid, maar ook bij ons is de invloed van sociale media en vergelijkingsgedrag niet meer te onderschatten.
Als behandelingen geen rust brengen
Veel cosmetische artsen herkennen het patroon: cliënten die terugkomen met telkens een nieuwe correctiewens. Mensen met BDD zijn zelden tevreden, hoe succesvol een behandeling ook is. Dat maakt elke ingreep beladen: het psychisch lijden blijft bestaan.
Social media als katalysator
Instagram, TikTok en Snapchat tonen gezichten die ver verwijderd zijn van de realiteit. Door eindeloze filters en gecureerde feeds verschuift het schoonheidsideaal naar een onnatuurlijk niveau. Voor mensen die toch al last hebben van een verstoord zelfbeeld is dit natuurlijk brandstof. Social media veroorzaakt BDD niet, maar kan het wel versterken of uitlokken bij mensen met een latente kwetsbaarheid.
De medicalisering van schoonheid
In plaats van iets dat je onderhoudt, is schoonheid steeds vaker iets dat je moet corrigeren. De medische wereld speelt hierin een sleutelrol. Zodra een arts — met zijn autoriteit — een ingreep uitvoert, krijgt het lijden van de cliënt een medische legitimering. Maar is het lijden wel lichamelijk van aard?
De verantwoordelijkheid van artsen en klinieken ligt niet alleen in het uitvoeren van behandelingen, maar ook in het signaleren van onderliggende psychische problematiek. En in het durven weigeren als het nodig is. Ik heb de afgelopen jaren in mijn vak als journalist vaak gehoord dat artsen inderdaad alert zijn op deze problematiek en durven te weigeren, maar ik heb me vaak afgevraagd of dat ook altijd gebeurt.
Wat kunnen artsen doen?
De onderzoekers pleiten voor standaard psychiatrische screening voorafgaand aan cosmetische behandelingen. Zeker bij herhaalde onvrede of extreme focus op één detail, is het verstandig om eerst GGZ-diagnostiek in te zetten. Cognitieve gedragstherapie en antidepressiva kunnen effectief zijn bij BDD, zo zeggen ze. Medische behandelingen zouden geen psychisch lijden moeten maskeren. Het is een heikele kwestie….
Veelgestelde vragen over BDD en cosmetische behandelingen
Wat is body dysmorphic disorder (BDD)?
Een psychische aandoening waarbij iemand zich obsessief stoort aan (meestal ingebeelde) schoonheidsfouten.
Waarom komt BDD vaker voor bij mensen die een cosmetische behandeling willen?
Omdat ze denken dat hun probleem uiterlijk is en oplosbaar, terwijl het van binnen zit.
Hoe vaak komt BDD voor?
Tot 17% wereldwijd, met uitschieters tot 31% in Zuid-Amerika.
Wat kunnen cosmetische artsen doen?
Alert zijn op signalen van BDD en gericht doorverwijzen naar de GGZ.
