Door Corona social distancing blijven we massaal thuis maar aan de andere kant klussen we meer thuis en zijn we door het mooie weer druk in de tuin bezig. Met name het laatste kan huidproblemen veroorzaken. Dermatoloog Francis Wu ondervond het zelf;-)
Fenomeen: fytofotodermatitis
Is een hele mond vol en betekent fyto = plant; foto= licht; dermatitis = huidontsteking. Het is een toxische reactie van gelijktijdig zonlichtblootstelling én contact met bepaalde planten die vrij in de natuur of tuin voorkomen. Het heeft niets met een zonneallergie te maken of een verstoorde immuunstysteem.
Maar hoe zit dat precies?
Bepaalde kruiden, planten en bloemen bevatten stoffen die na contact de huid gevoeliger maakt voor zonlicht, ookwel fotosensibilisatie genoemd. Na activatie met stoffen zoals psoralenen (furanocoumarine) en anthrachinonderivaten op de huid met ultraviolette A (UVA) zonlicht ontstaat er op contactplaatsen een zonnebrand reactie.
UVA stralen zijn gedurende alle uren daglicht het gehele jaar door met relatief gelijke intensiteit aanwezig. UVA stralen dringen diep in de lederhuid (dermis) door en veroorzaken vrije radicaal vorming in de huid. Hierdoor kunnen naast fotosensibilisatie ook huidveroudering zoals rimpelvorming, fijne lijntjes, huidverkleuringen en zelfs huidkanker veroorzaken.
The Usual Suspects – welke planten/groenten/kruiden kunnen dit veroorzaken?
Groente/kruiden/vruchten: Anijs, Bleekselderij, Citrusvruchten (met name bergamot, lime en citroenen) Dille, Pastinaak, Peterselie, Vijg en Wortelen. Berenklauw, Boekweit, Engelwortel, Kervel, Kantbloem, St. Janskruid en Wijnruit.
Hoe herken je het?
Na initiele contact met èèn van de stoffen kunnen na enkele uren tot 48 uur meestal op handen, onderarmen, onderbenen en soms ook in het gezicht na het afvegen van zweet een scherp begrensde langwerpige roodheid, bulten en zelfs blaren onstaan. Het kan jeuken, branderig of pijnlijk zijn.
De dagen tot weken daarna ontstaan er aanvankelijk roestrode tot diep donkere vlekken. Deze vlekken verdwijnen langzaam na maanden tot zelfs jaren.
Onderarm van Francis Wu, een dag na contact met mogelijk een berenklauw plantje.
Behandeling in verschillende fases
En dat ontstaan er blaren….hoe behandel je dat?
Als je geen last van de blaar hebt, hou de blaar dan heel, en bescherm hem met een zalfgaas en pleister.
Mocht de blaren je wel irriteren of hinderen in je beweging zoals op buigzijde van je pols, vingers, knieëen, desinfecteer eerst de blaar voorzichtig met een desinfectie middel.
Knip de blaar aan de rand door, laat de vocht eruit lopen en gebruik de blaardak als wondbedekker en tenslotte bedek de blaardak met een zalfgaas en bedek het met een pleister.
Laat de blaar indrogen met zinkzalf. Jeuk kun je eventueel stillen met een antihistamine pilletje (te koop bij drogist) of, indien erger, met een hormoonzalf van de huisarts.
Als er sprake is van een ontsteking is de huid lokaal rood en voelt hij warm en pijnlijk aan. Vraag dan aan de huisarts een antibioticum zalf en als het erger wordt, is het verstandig naar de dermatoloog te gaan.
Na de irritatie kunnen er pigmentvlekken ontstaan
De roestvlekken en donkere vlekken, zoals we ze noemen, zijn cosmetisch hinderlijk. Ook al kan het op den duur verdwijnen het is belangrijk is deze vlekken te beschermen tegen de zon om erger te voorkomen.
Gebruik hiervoor een zonnebrand crème met SPF30. Een minerale zonnebrandcrème werkt direkt, is hypoallergeen en heeft een brede ultraviolette dekking.
shop
Iconic Elements Spotless Day! Pigmentserum
Pigmentvlekken opbleken kan bijvoorbeeld met Niacinamide (vitamine B3), Vitamine A (tretinoine, retinol) of Hydrochinon.
Handige tips
Bescherming: draag luchtige lange mouwen en lange broeken, gebruik handschoenen. Spoor de ‘usual suspects’ eerst op. Let goed op bij oogsten van bleekselderij, wortels, vijgen en kruiden. Snoeien van wijnruit, deze kunnen tot 1.2 m hoog worden, kan het sap op de huid ook huidirritatie veroorzaken.
Pas op
Bepaalde parfums en Eau de Cologne bevatten bergamot olie met daarin furanocoumarine wat in combinatie met zonlicht de huid kan irriteren.
Sommige merken hebben Furocoumarin free (FCF) parfums waarin de fotoreactive stof eruit gehaald is. St. Janskruid crème wordt gebruikt om de huid te kalmeren en spieren te ontspannen. Deze crème kan de huid fotosensibiliseren en huid verbranden.
Iedereen een veilige lente en zomer gewenst!
Literatuur
Harshman J, Quan Y, Hsiang D. Phytophotodermatitis: Rash with many faces. Can Fam Physician. 2017;63(12):938–940.
