De hoeveelheid bacteriën in moedermelk is relatief gering, maar borstvoeding blijkt het microbioom van de baby te bevolken met goede bacteriën. Flesvoeding doet dat niet.
Miljoenen bacteriën
In de eerste dagen na de geboorte vestigen miljoenen bacteriën zich in het lichaam van de baby, in de huid, de mond en vooral in de darmen. Ze zijn afkomstig uit het geboortekanaal, uit de ontlasting van de moeder (tijdens een vaginale geboorte), uit de huid en mond van de moeder, als ze de baby knuffelt en kust, en wellicht zelfs uit de placenta, al weten we dat nog steeds niet zeker.
Samenstelling microbioom kan risico op obesitas voorspellen
Al deze bacteriën hebben een enorme impact op de gezondheid van de baby. De samenstelling van het microbioom in de eerste twee jaar van het leven van de baby kan bijvoorbeeld een later risico op obesitas voorspellen. Kinderen die door middel van een keizersnee geboren zijn hebben eveneens een grotere kans op obesitas en daarnaast op het ontwikkelen van een auto-immuunziekte als diabetes type 1 en astma.
Opbouw van het immuunsysteem
Onlangs hebben wetenschappers echter nog een belangrijke bron van bacteriën geïdentificeerd. Moedermelk blijkt vol te zitten met bacteriën die zich in de darmen van de baby vestigen en daar een belangrijke bijdrage leveren aan de opbouw van het immuunsysteem en de zich nog ontwikkelende stofwisseling. Vooral het microbioom van al iets oudere baby’s wordt sterk beïnvloed door wat ze te eten krijgen.
Borstvoeding belangrijk voor gezondheid baby’s
De baby krijgt deze goede bacteriën echter alleen binnen als hij of zij direct van de borst drinkt. Als de melk eerst gekolfd wordt en in flesjes wordt bewaard loopt hun aantal al terug, alhoewel de andere goede eigenschappen van moedermelk wel bewaard blijven. Dit is een lastige kwestie voor veel vrouwen: borstvoeding geven is in onze maatschappij niet altijd mogelijk. Het zou dan ook veel beter moeten doordringen tot de maatschappij: borstvoeding geven, en dan direct van de borst, is heel erg belangrijk voor de gezondheid van baby’s.
Positief effect op microbioom
Waarom weten we dat nu pas? Dat is een technische kwestie. Moedermelk bevat veel minder bacteriën dan ontlasting en tot nu toe werd de samenstelling van het microbioom altijd onderzocht door de ontlasting te onderzoeken. Er was simpelweg geen methode om moedermelk te analyseren. Maar die is er nu wel, waardoor we nu weten dat moedermelk een enorm positief effect heeft op het microbioom van de baby.
Goede bacteriën worden misgelopen
We weten wel al lang dat baby’s die door middel van een keizersnee geboren worden een hoop goede bacteriën mislopen. We weten ook dat het microbioom van de baby zwaar beschadigd wordt als de moeder of de baby antibiotica moeten gebruiken. Moedermelk kan, zo blijkt nu, dit echter flink compenseren. Kun je echter geen borstvoeding geven, en gebruik jij of je baby ook nog eens noodgedwongen antibiotica, dan loopt de baby een hoop goede bacteriën mis.
- Niet alle bacteriën zijn slecht. Daar lees je hier meer over!
Een revolutionaire ontdekking
Recent onderzoek heeft veel duidelijk gemaakt over een wel zeer goed bacterie, de bifidobacterie. Het microbioom van de aanstaande moeder verandert tijdens de zwangerschap voortdurend. Laat in de zwangerschap gaan de bifidobacteriën zich onder invloed van het zwangerschapshormoon progesteron flink vermenigvuldigen en lijken daarmee het lichaam voor te bereiden op borstvoeding. Dat bacteriën menselijke hormonen kunnen opmerken en er op kunnen reageren is een revolutionaire ontdekking.
Oligosacchariden
Deze bifidobacteriën consumeren bepaalde suikers in de borstvoeding, oligosacchariden genaamd, die baby’s anders niet kunnen verteren. Baby’s krijgen deze goede bacteriën samen met de moedermelk binnen. Daardoor komen deze goede bacteriën in grote getalen voor in de darmen van baby’s die borstvoeding krijgen maar niet in de darmen van baby’s die geen borstvoeding krijgen. We weten al veel langer dat moedermelk oligosacchariden bevat maar dat ze zo belangrijk zijn voor het microbioom is nieuw.
Moedermelk vs andere typen melk
Het verschil tussen moedermelk en andere typen melk is groot. Zo bevat koemelk zo’n veertig verschillende typen oligosacchariden en moedermelk meer dan honderd, al bevat de melk van iedere individuele vrouw maar een deel daarvan. De moedermelk van iedere individuele vrouw bevat zo een unieke melange van hormonen, antistoffen en bacteriën, in de exacte combinatie en hoeveelheden die haar baby nodig heeft. En dat is moeilijk na te maken; je gaat dan van uitgekiend maatwerk naar one-size-fits-all.
Complexe suikers
De producenten van babyvoeding doen weliswaar hun best en houden alle onderzoeken goed in de gaten, om zo moedermelk zo goed mogelijk na te maken. Maar wat betreft de oligosacchariden zitten ze er flink naast. Sommige bedrijven voegen nu een complexe suiker toe, 2FL genaamd. Maar zo’n twintig procent van de vrouwen heeft geen 2FL in hun melk. Als een van deze vrouwen haar baby melk geeft die 2FL bevat, is dat dan goed of slecht voor de baby? We weten het niet.
10 soorten suikers
Eén type suiker toevoegen heeft ook niet zo veel zin. Uit onderzoek blijkt dat er zo’n tien soorten suikers belangrijk zijn voor de gezondheid van een baby, maar alleen als ze in een bepaalde combinatie verorberd worden. Wat het nut van deze suikers is als ze niet in combinatie met de andere worden gegeten is onduidelijk. Is de babyvoeding daardoor even voedzaam als borstvoeding? Of is het juist schadelijk voor de baby? We weten het niet.
Profiteren van alle voordelen
En hoe zit het met kolven? Welnu, moedermelk die is gekolfd en bewaard in een flesje is in het algemeen beter dan babyvoeding uit de winkel, maar alleen als de baby direct van de borst drinkt profiteert hij of zij van alle voordelen die de suikers bieden.
Slechte bacteriën in gekolfde moedermelk
Uit een onderzoek waarin 393 moeder en baby koppels werden gevolgd bleek echter wel dat gekolfde moedermelk meer slechte bacteriën en minder bifidobacteriën bevat. De kwaliteit van gekolfde melk is afhankelijk van bijvoorbeeld het type pomp, hoe de melk wordt bewaard en hoe schoon de flessen en de tepels zijn. Ook het directe contact tussen de mond van de baby en de borst van de moeder blijkt belangrijk: als de baby drinkt gaan een aantal bacteriën uit het microbioom in de mond van de baby terug de borst in.
Voordelen van borstvoeding
De voordelen van borstvoeding zijn een samenstelling van tal van factoren: het microbioom in de moedermelk en op de huid van de borst, en het microbioom in de mond en de darmen van de baby. Gekolfde moedermelk is natuurlijk niet slecht, integendeel. Maar wat gebeurt er als de baby niet direct van de tepel kan drinken? Mist de baby dan iets? Of valt dat wel mee? Daar moet de wetenschap meer onderzoek naar doen.
Antibiotica heeft negatief effect op het microbioom
En hoe zit het met antibiotica? Dokters zouden zeer terughoudend moeten zijn in het voorschrijven van antibiotica aan baby’s of zogende moeders. Er is overweldigend veel bewijs dat antibiotica een zeer negatief effect hebben op het microbioom, waardoor schadelijke bacteriën meer kans krijgen om te groeien.
Toch is antibiotica soms nodig..
Maar soms is antibiotica nu eenmaal nodig. Eén op de vier zwangere vrouwen krijgt te maken met een groep B-streptokokkeninfectie en dit geval is antibiotica echt nodig, omdat anders de baby tijdens de bevalling besmet wordt. Het negatieve effect van die antibiotica op het microbioom van de baby kan op verschillende manieren worden beperkt, door een vaginale geboorte, alleen borstvoeding, veel huidcontact en het vermijden van geparfumeerde cosmetica. Door deze dingen te doen ontwikkelt het microbioom van de baby zich volkomen normaal, vol goede en gezonde bacteriën.
Langetermijneffect van antibiotica
Dat alles blijkt uit een onderzoek waarin 600 vrouwen werden gevolgd die in verschillende stadia van de zwangerschap antibiotica moesten nemen en er werd gekeken naar het langetermijneffect dat dat had op de moeder en de baby. De effecten van antibiotica op de moeder lijken weer snel te zijn verdwenen, vooral als het lichaam verder gezond is. Wat helpt is veel bewegen, voldoende rust nemen en veel voedsel eten dat goede bacteriën bevat, zoals bijvoorbeeld yoghurt, kefir en zuurkool. Vrouwen die gezond eten produceren uiteraard ook de meest gezonde moedermelk.
Alle beetjes helpen
Kortom, moedermelk, direct van de borst, is het beste voor een gezonde ontwikkeling van het microbioom van de baby. Maar vrouwen die moeite hebben met borstvoeding geven hoeven niet in paniek te raken. Alle beetjes helpen. Als het je niet lukt om zes maanden borstvoeding te geven, of als het niet altijd lukt, wissel borstvoeding dan af met gekochte voeding. Al geef je maar korte tijd borstvoeding, of maar zo nu en dan: alle beetjes helpen.
Lees ook:
