Gordelroos (herpes zoster) is een naar virus. Het geeft niet alleen veel huid- en gewrichtspijn, uit recent Koreaans wetenschappelijk onderzoek blijkt nu dat je een verhoogd risico loopt op een hartaanval of beroerte na gordelroos. Een belangrijk nieuw inzicht. Onze expert en dermatoloog dr. Francis Wu vertelt hieronder meer over de virusinfectie.
Wie waterpokken kreeg, kan gordelroos krijgen
Gordelroos is een virusinfectie en iedereen die waterpokken heeft gehad, heeft het risico om later gordelroos te ontwikkelen. Beiden worden door hetzelfde virus, het varicella-zoster virus, veroorzaakt.
Het virus blijft aanwezig
Dit virus blijft na waterpokken aanwezig en trekt zich terug in sensibele zenuwcellen in het lichaam. Met name in de romp, hals, schouder en arm, maar ook van hersenzenuwen: in nervus trigeminus (de vijfde aangezichtszenuw die kan zorgen voor aangezichtspijn) en nervus facialis (stuurt de gezichtsuitdrukkingen aan).
Iedereen kan gordelroos krijgen, zelfs als je gevaccineerd bent, echter is de kans klein.
2 op de 10 die waterpokken hadden, krijgen gordelroos
Ruim 2 op de 10 mensen die waterpokken hebben gehad, krijgen ooit te maken met gordelroos. In principe kan gordelroos meerdere malen bij een persoon optreden maar dat komt zelden voor.
Meestal ouder dan 50
De meeste mensen die gordelroos krijgen zijn ouder dan 50 jaar. Het risico op gordelroos groeit met leeftijd ten gevolge van het verzwakken van ons immuunsysteem. Ook extreme stress en bepaalde medicijnen die het immuunsysteem verzwakken, kunnen de virus activeren en vermenigvuldigen.
Romp, armen en gezicht
Via zenuwbanen bereikt het virus de huid en het bevindt zich dan aan één kant van het lichaam, zogenaamd dermatoom. Bij een ernstige afweerstoornis ( zoals bij leukemie, AIDS) beperkt een gordelroosinfectie niet tot één gebied maar breidt zich uit tot meerdere delen van het lichaam. Vooral de romp wordt vaak getroffen,en daarna de armen. Bij 15% van de mensen met gordelroos zit het in het gezicht.
Zeer besmettelijk zo lang er blaasjes zijn
Gordelroos is zeer hinderlijk en besmettelijk zolang er open wonden en blaasjes aanwezig zijn. Met name pasgeboren baby’s, mensen die nooit waterpokken hebben gehad en patiënten met ernstig verstoorde immuunsysteem zijn vatbaar voor besmetting.
Als de infectie zich aankondigt: moe, koortsig en huidtintelingen
Vlak voor een gordelroosinfectie kan men een moe en koortsig gevoel hebben, daarnaast ook tintelingen in de huid.
Daarna stekende, brandende pijn en rode blaasjes
Twee tot drie dagen later is er hevige, stekende of branderige pijn en ontstaan er ook gegroepeerde rode blaasjes op het aangedane deel van het lichaam. Deze fase duurt maximaal 5 dagen en daarna drogen de blaren in gedurende een periode van twee tot 10 dagen uit.
Meest vervelend: na-pijn. Soms wel een jaar lang.
Het meest vervelende na-effect van een gordelroosinfectie is pijn. De zenuwen die pijn, druk en gevoel registreren, zijn door het virus beschadigd. In 49 studies toonde een variatie van 5 tot meer dan 30% na-pijn aan. Bij mensen boven de 70 jaar ontwikkelt 28% chronische pijn na een acute gordelroos fase. Bij 30-50% % duurt de na-pijn een jaar of langer.
Nog iets om rekening mee te houden: 35%- 59% verhoogd risico op hartaanval of beroerte
Een recente Koreaanse studie toonde een verhoogd risico op een hartaanval of beroerte na een herpes-zosterinfectie. Patiënten met een herpes-zosterinfectie hebben 35% verhoogd risico op een beroerte en 59% verhoogd risico op een hartaanval. Het risico op een beroerte was het hoogst bij patiënten jonger dan 40 jaar. Een verklaring voor deze bevindingen is onduidelijk.
Wat kan je eraan doen?
De grootste kans op hart- en herseninfarct, is respectievelijk 10-30% en 20-40% verhoogd 3 tot 12 maanden na de herpes zoster infectie. Val je onder de risicogroepen: diabetes, verhoogde cholesterol, hoge bloeddruk, roken, dan is het zinvol om een algemene lichaamscontrole bij de huisarts (bloeddrukmeting en cholesterol, suiker) te doen. En bij klachten uiteraard ook.
Bij gezonde mensen zal gordelroos vanzelf genezen en zonder medicatie verdwijnt het binnen ongeveer 1 maand.
Anti-jeuk middelen
Antiseptische of anti-jeuk lotions, gels en poeders worden vaak gebruikt om de jeuk te verlichten en de blaren uit te drogen. De meesten bevatten zink, taninen, menthol of polidocanol. Als er blaren al gevormd zijn, wordt soms wrappen met gekoelde bandages geadviseerd. Maar er is geen goed wetenschappelijk onderzoek naar hoe goed deze behandelingen werken.
Bij ernstige klachten: anti-virale middelen
Pijn en koorts kunnen worden opgelost met medicijnen zoals acetaminophen (paracetamol) of aspirine. Bij ernstige gordelroos met name in het gelaat vlakbij het oog en ernstige afweerstoornis zijn antivirale middelen zoals aciclovir, valaciclovir of famciclovir zinvol.
Alleen moeten de antivirale middelen binnen een week na het opkomen van de eerste verschijnselen gestart zijn. Daarna heeft het weinig zin. Bij pijnklachten is het raadzaam om een huisarts, anaesthesioloog of neuroloog te consulteren.
Francis Wu is werkzaam in het Dermatologisch Centrum Maarssen en Vechtstreek, eigenaar van Shape Aesthetics BV voor cosmetische dermatologische anti-aging consultatie & behandeling en mede-oprichter Cosmeceutics BV voor zijn huidverzorgingslijn Iconic Elements
- Heb jij een vraag aan de huidarts? Stel hem via ons conctactformulier, je krijgt altijd persoonlijk antwoord.