Verslaafd aan neusspray?
Snif, snotter, snif… Een verkoudheid heb je zo te pakken. Ach, een onschuldig virus. Dat gaat binnen een paar dagen wel weer over. Ondertussen heb je behoorlijk last van die irritante verstopte neus. Om weer even vrij te kunnen ademen gebruik je neusdruppels. Een paar keer sprayen en je voelt je weer als vanouds. Als je bent uitgeziekt en weer zo fris als een hoentje bent, leg je de neusdruppels weer in de kast om ze pas weer tevoorschijn te halen als de volgende verkoudheid zich voordoet. Hier is natuurlijk niets mis mee. Toch blijkt dat veel mensen verslaafd raken aan deze ‘onschuldige’ neusdruppels. Het Internet staat vol met ervaringsverhalen en goedbedoelde tips.
Onlangs vertelde actrice Kaley Cuoco van The Big Bang Theory nog in de talkshow van Ellen DeGeneres dat ze jaren verslaafd was aan neusspray. “Ik dook tijdens prijzengala’s in Hollywood zelfs soms even onder mijn tafel om te snuiven”, vertelt de actrice.
Kaley Cuoco moest ervoor onder het mes
“Ik kon er geen genoeg van krijgen en het werd echt een probleem. Het heeft mijn sinus (bijholten, red.) kapotgemaakt dus moest ik het laten herstellen.” Inmiddels is Kaley van de verslaving af, maar ze moest wel een operatie ondergaan om haar neusholtes te laten herstellen.
Experts zeggen dat in Nederland neussprayverslaving ‘een verborgen probleem’ is. “Tienduizenden, zo niet honderdduizenden Nederlanders sprayen elke dag hun neus vol”, aldus KNO-arts Markus Oei, die verscheen in een nieuwsuitzending op tv onlangs, waarin het probleem ook werd aangekaart.
De verslaving komt voornamelijk voor bij mensen met chronische neusklachten, zoals ook Yvonne al eens schreef in haar column op BeautyJournaal.
In de bijsluiter van neusdruppelproducten staat: “Wordt uw klacht na 7 dagen niet minder, of wordt hij zelfs erger? Neem dan contact op met uw arts.” Maar het is lastig om je aan deze 7 dagen te houden, als je ’s nachts nauwelijks kunt ademen.
Otrivinisme
Neusdruppels haal je eenvoudig bij de drogist, de drempel om eraan te komen is dus erg laag. In de wandelgangen wordt de verslaving ook wel Otrivinisme genoemd, vernoemd naar het bekende merk. Beautyjournaal’s redacteur Renske sprak KNO-arts Bas Rinia over dit fenomeen. Wat is de oorzaak, hoe kom je er vanaf en wat zijn de risico’s?
Bas RiniaWat zijn de redenen waarom mensen met neusdruppels beginnen?
“Mensen beginnen er vaak mee bij neusverkoudheid. Het is een virus, dat na verloop van tijd weer weg is, en dan zou je ook met de druppels moeten stoppen. Als je neusklachten niet weggaan maar aanblijven, is er sprake van een chronische situatie, en die moet eerst onderzocht worden. Verkoudheid speelt dan geen rol meer.
Verkoudheid weg, maar nog steeds klachten….
Je moet dan ook echt geen neusspray meer gebruiken. In neusspray zoals in Otrivin zit de stof yxlometazoline. Het verlicht de symptomen van verkoudheid, het laat de opgezwollen slijmvliezen slinken. Dit is echter tijdelijk.”
Waarom is xylometazoline zo gevaarlijk?
“Er ontstaat een rebound effect. Aanvankelijk slinken je slijmvliezen en krijg je weer lucht, maar als je het te lang blijf gebruiken, gebeurt het tegenover gestelde. Je slijmvliezen zwellen juist op, en de receptoren worden minder gevoelig voor de werking van de stof xylometazoline. Hierdoor heb je steeds meer van het spul nodig, omdat het steeds minder goed werkt. Dat is het gevaar van neusspray.”
Wat zijn de gevolgen van langdurig gebruik van neusdruppels?
“Het slijmvlies kan beschadigen, waardoor je chronisch een droge neus krijgt met korsten. Ook kan je in het ergste geval Ozaena oplopen. Dit is een chronische infectie van het slijmvlies van de neus, waarbij het slijmvlies dunner wordt (atrofieert) en verhardt. Hierdoor worden de neusholten wijder. In de neus treden bloedingen op en er vormen zich korsten. Deze verspreiden een zeer onaangename geur. Een bacteriële infectie kan hierbij ook een rol spelen. De zintuigcellen sterven af, waardoor de reukzin verloren gaat (Anosmie).
Herseninfarct en verminderde doorbloeding placenta bij zwangere vrouwen?
Er zijn zelfs studies die aanwijzingen geven dat het (chronisch) gebruik van hoge doseringen neusspray tot een herseninfarct kan leiden en bij zwangere vrouwen kan leiden tot een verminderde doorbloeding van de placenta, met als gevolg een verminderde zuurstoftoevoer naar het kind. Bas Rinia: “Van het doorbloedingsprobleem in de placenta is het zelfs bewezen.”
Otrivin laat op deze kwestie per email aan ons weten: ‘Voor zwangere vrouwen vermeldt de bijsluiter dat Otrivin® enkel mag worden gebruikt na medisch advies en niet langer dan zeven dagen. Bovendien, op basis van het veiligheidsprofiel (inclusief het nieuwsartikel waar U naar verwijst), heeft het College ter beoordeling van geneesmiddelen bevestigt dat Otrivin® kan gebruikt worden na prescriptie bij zwangere vrouwen.
Hoe stop je de verslaving aan neusdruppels?
“Stoppen. Dit is heel moeilijk en daar heb je wilskracht voor nodig.” Bas Rinia zegt dat hij patiënten laat stoppen met behulp van een corticosteroïde (ontstekingsremmer) neusspray. Die werkt overigens niet meteen, maar meestal na een dag of twee. Je loopt dus wel even rond met een verstopte neus. Denk ook niet dat je dat kan oplossen door toch weer je Otrivinnetje te gebruiken, want corticosteroiden spray werkt niet als je het gelijktijdig met xylometazoline gebruikt. Heel vervelend, maar je moet er doorheen.”
Neusspray verdunnen met water of zeezoutoplossing
Als je het echt niet kunt volhouden, verdun dan je neusdruppels dan met water of met een zoutoplossing, om af te kicken. Op die manier kun je er naartoe werken dat je steeds minder van de schadelijke stof toevoegt, tot je uiteindelijk ermee kan stoppen. Je kunt ook voor de neusgat-methode gaan: eerst het ene neusgat sprayen en het andere niet, en zo langzaam afbouwen.
Als er sprake is van een anatomische afwijking…
Is er ook sprake van een anatomische afwijking, kan coblatie een optie zijn. Dit is een behandeling waarbij de neusschelp wordt verkleind. Bas Rinia: ” Deze behandeling kan worden uitgevoerd als er sprake is van een verminderde neuspassage. Soms is de onderste neusschelp zo groot of het slijmvlies zo gezwollen dat de ademhaling door de neus wordt bemoeilijkt, of zelfs onmogelijk is. In het Isala ziekenhuis in Zwolle, waar Bas Rinia werkt, wordt deze behandeling zeer frequent uitgevoerd bij mensen met chronische neusklachten.
De peper-methode
Bas Rinia voert daar ook een behandeling met peper extract uit: capsaicine. Hij legt uit: “Je sprayt je neus dan met dit extract. Het remt de overactiviteit van het neusslijmvlies, waardoor chronische neusklachten afnemen. Deze behandeling kan alleen worden uitgevoerd als de oorzaak van de klachten onbekend is, in vaktermen spreken we dan van Idiopatische Rhinitis. Dit werkt 9 maanden tot een jaar.”
10% tot 20% van de bevolking heeft chronische neusklachten
Volgens Bas Rinia hebben veel meer mensen een neusdruppelverslaving dan we vermoeden. Ook KNO-arts Markus Oei deelt deze mening, in de eerder genoemde tv-uitzending. “Tienduizenden, zo niet honderdduizenden Nederlanders sprayen elke dag hun neus vol.” Ongeveer 10 tot 20 procent van de Nederlandse bevolking heeft chronische neusklachten.
Bepleit door artsen: Otrivin op recept
Veel mensen gaan niet naar een KNO-arts omdat ze vaak denken ‘ik gebruik dat spraytje wel’. De risico’s worden zwaar onderschat en het probleem gaat er dus niet mee weg. Volgens Bas Rinia zouden neussprays als Otrivin alleen op recept verkrijgbaar moeten zijn.
De reactie van Otrivin
Wat vindt de producent van Otrivin er zelf allemaal van? Wij hebben getracht met ze in gesprek te komen. Telefonisch wilde men dat niet, er werd alleen schriftelijk per e-mail gereageerd met een standaard reactie:
“Gelieve te noteren dat Otrivin® niet aangewezen is voor chronisch gebruik maar voor neusverstopping. De bijsluiter stelt duidelijk dat na 7 dagen een arts moet worden gecontacteerd. Langdurig of overmatig gebruik kan ‘rebound’ verstopping veroorzaken (rebound: het terugkeren van de verschijnselen van de aandoening in versterkte mate). We kunnen geen advies geven over het chronisch gebruik en behandeling. Zoals beschreven in de bijsluiter is het best om bij een arts advies in te winnen. Otrivin® wordt al meer dan 50 jaar gebruikt en de werking en veiligheid van xylometazoline, het actief bestanddeel, als een neusdecongestant is sinds lang gekend.”
Ook hadden wij de vraag gesteld of Novartis wellicht inmiddels met de ontwikkeling van een veiliger stof bezig is, maar daarop hebben wij geen antwoord gekregen. Net zo min zij adviezen willen geven om de enorme groep gebruikers van hun verslaving af te helpen.
Heb jij last van chronische neusklachten?
Wil je meer informatie over chronische neusklachten en de behandelingen om er vanaf te komen? Hier lees je meer. Wij raden in ieder geval dringend aan om naar een KNO-arts te gaan als je denkt last te hebben van chronische neusklachten, zodat je professioneel advies kunt inwinnen en het probleem aan kunt pakken.
Meer aandacht voor risico’s zwangere vrouwen
Ondertussen pleiten wij ervoor dat Novartis in de bijsluiter van Otrivin gaat opnemen dat er nadelige gevolgen kunnen zijn voor zwangere vrouwen. Het is best shockerend om dit te vernemen, en er nauwelijks tot geen aandacht voor is!
