Afgelopen week kreeg ik een uitgebreid literatuuronderzoek onder ogen uit eind 2024 over de impact van verschillende microbioom systemen op elkaar. Het was gepubliceerd in de Journal of Cosmetic Science. Het blijkt namelijk dat de huid op zichzelf ook invloed uitoefent op je darmen. En dat opent een nieuwe wereld voor iedereen die met beauty en gezondheid bezig is. We kijken ook even naar de impact van cosmetica stoffen.
Wat is de gut-skin axis precies?
We hebben er al vaker over geschreven, maar ik herhaal het hier nog even. De gut-skin axis beschrijft de communicatie tussen je darmflora en je huid. Deze wisselwerking verloopt via het immuunsysteem, via zenuwsignalen en via moleculen die door bacteriën worden geproduceerd, zoals korte-keten vetzuren (SCFA’s), tryptofaanmetabolieten, neurotransmitters en zogeheten amines.
Deze signalen beïnvloeden de conditie van je huidbarrière, het niveau van ontstekingsactiviteit in de huid, de productie van keratine, talg en vocht en het evenwicht tussen alle huidbacteriën.
Maar — en dat is het bijzondere — het werkt ook andersom. Een verstoring in je huidbarrière door bijvoorbeeld een wond of een ontsteking aan de huid kan via dezelfde routes ook invloed hebben op je darmen. Hoe bijzonder is dit toch. Al die systemen in je lichaam zijn dus gekoppeld aan elkaar.
Hoe reageert je darm op huidstress?
Volgens de inzichten uit het onderzoek kunnen verwondingen of ontstekingen van de huid leiden tot activatie van je immuunsysteem, die helemaal doorwerkt tot in je darmen. Dat verandert de samenstelling van je darmflora, en kan zelfs de darmwand beïnvloeden.
En dan wordt het interessant. Want als dat zo is, dan betekent het ook dat alles wat je op een kwetsbare huid aanbrengt — denk aan sterk werkzame crèmes, of medische en cosmetische behandelingen zoals lasers, ultrasound, RF en peelings — effect kan hebben voorbij de huid. Zeker als de huidbarrière verstoord is. Maar ook: deze behandelingen zelf verstoren je huidbarriere, en dus je microbioom, hetzij (hopelijk) tijdelijk.
Dan kunnen stoffen die normaal veilig zijn, toch prikkels geven die via het lichaam doordringen tot je darmen. Ze kunnen ontstekingsreacties opwekken, het microbioom verstoren, of in het meest ongunstige geval: bijdragen aan verhoogde doorlaatbaarheid van de darmwand — de zogenaamde leaky gut.
Het klinkt dramatisch, maar het is geen science fiction. Want ons lichaam is geen verzameling losse onderdelen. Het is een systeem dat met zichzelf praat — via biochemische signalen. En die signalen kennen we, de experts, inmiddels vrij goed.
Welke signaalstoffen gebruikt het lichaam voor je huid
Het onderzoek beschrijft verschillende signaalstoffen die je lichaam zelf aanmaakt — onder invloed van je microbioom — en die als boodschappers werken tussen je darmen en je huid. Ze laten zien hóe deze systemen met elkaar verbonden zijn, en wat er gebeurt als de balans wordt verstoord:
- Vetzuurtjes uit je darmen (SCFA’s)
Deze vetzuren worden aangemaakt door ‘goede’ darmbacteriën wanneer je vezels eet. Ze houden je huid soepel, gehydrateerd en rustig. Goed dus. - Stoffen uit tryptofaan (een aminozuur in voeding)
Die kunnen je huid beschermen tegen UV-schade, helpen bij het herstellen van de huidbarrière en ontstekingen verminderen. Ook goed. - Aminen (zoals TMA en TMAO)
Die ontstaan als bacteriën bepaalde voedingsstoffen afbreken, zoals vlees of eieren. In te hoge concentraties worden ze gelinkt aan huidproblemen zoals psoriasis. In balans = oké. Te veel = mogelijk belastend. - Neurotransmitters (zoals serotonine en dopamine)
Dit zijn ‘boodschappers’ die bepalen hoe je huid zich voelt en gedraagt. Ze komen deels uit je darmen. Ze beïnvloeden bijvoorbeeld of je jeuk hebt, talg produceert of snel rood wordt. Ze zijn essentieel — maar gevoelig voor disbalans.
Hoe verandert het microbioom bij huidaandoeningen?
Het artikel maakt een overzicht van drie veelvoorkomende huidaandoeningen — acne, atopische dermatitis (AD) en rosacea — en toont daarbij duidelijke bacteriële verschuivingen in het darmmicrobioom:
Acne: teveel Bacteroides, te weinig Firmicutes en te weinig Lactobacillus, Bifidobacterium, Clostridium
Verhoogde aanwezigheid van lipopolysaccharide (LPS) endotoxinen en een verlaagde diversiteit van goede bacteriekolonies.
Atopische dermatitis: teveel Clostridium, Enterobacteriaceae, Staphylococcus aureus
en te weinig Akkermansia, Bifidobacterium
Mensen met atoptische dermatitis vertonen volgens het onderzoek ook verhoogde darmwand doorlaatbaarheid en sterkere immuunreacties.
Rosacea: teveel Fusobacterium, Megasphaera, Acidaminococcus
en te weinig Prevotella, Methanobrevibacter, Peptococcaceae
Er is sprake van een verhoogde kans op darmontstekingen zoals Crohn, colitis ulcerosa en SIBO
Wat betekent dit voor ons cosmeticagebruik op de huid?
Hoewel dit specifieke onderzoek geen cosmetica-ingrediënten noemt, opent het de deur naar een nieuw verantwoordelijkheidsgevoel in de beautysector. Want als je huidbarrière via immuunroutes je darmflora beïnvloedt, dan moeten we niet alleen kijken naar huidvriendelijkheid — maar ook naar microbioomveiligheid in de brede zin van het woord.
Dat betekent dat we moeten voorkomen dat er een verstoring van de huidzenuwen plaatsvindt, dat er geen prikkeling moet kunnen ontstaan via die ontstekingsroutes, en dat we gebruik moeten kunnen maken van formuleringen die ons microbioom in balans houden. Maar goed, nu loop ik vooruit op zaken waar verder niet op ingegaan is.
Mijn conclusie: skincare is systeemzorg!
Toch ga ik nog even door op mijn eigen speculatieve gedachten. Wat mij betreft laat dit onderzoek zien dat huidverzorging niet langer alleen gaat over glad, gehydrateerd en egaal. Het gaat over gezonde communicatie tussen lichaamssystemen. Tussen zenuwen, immuuncellen, microben, huidlagen en darmwanden. Als we die harmonie respecteren, kunnen we wellicht huidproblemen aanpakken bij de wortel maar dan ook de echte wortel (!)— en tegelijk zorgen voor rust in de andere inwendige microbioomsystemen zoals die van de huid.
Ik krijg sterk het gevoel dat we aan het begin van een nieuw tijdperk in huidverzorging. Eén waarin ‘skin barrier repair’ niet het einddoel is of pas wordt opgepakt als de boel totaal uit balans is, maar juist aan het begin van een bredere, systemische aanpak. En daar mogen we best even stil bij staan, terwijl we onze crème aanbrengen.
lees ook
Tot slot: Moet ik nu stoppen met retinol?
Nee hoor. Maar dit onderzoek laat wel zien dat het belangrijk is om bewust om te gaan met huidactieve stoffen — zeker als je huid gevoelig is of als je darmgezondheid ook een rol speelt.
– Retinol en vitamine C werken goed, maar kunnen de huidbarrière tijdelijk kwetsbaar maken. Combineer ze met herstellende crèmes of gebruik ze met rustmomenten ertussen.
– Peptiden zijn meestal huidvriendelijk, ze stimuleren bijvoorbeeld collageen of kalmeren de huid. Let wel op of de rest van de formule ook mild is.
– Gebruik niet te veel tegelijk. Elke huid heeft herstel nodig. Bouw werkstoffen langzaam op en ondersteun altijd met hydraterende en barrièreherstellende producten (zoals ceramiden, panthenol of postbiotica).
– Vermijd onnodige prikkels, zoals harde reinigers, parfums of alcoholen — zeker als je ook intern (bijvoorbeeld met voeding of medicatie) werkt aan balans.
Je hoeft dus niets te laten, maar je kunt wél slimmer combineren en beter luisteren naar wat je huid (en je darmen) je vertelt.
Wat zouden dermatologen over dit onderzoek kunnen zeggen?
Dermatologen zullen dit onderzoek zeker interessant vinden, maar tegelijk ook kritisch bekijken. Er is op dit moment nog geen direct bewijs dat huidverzorging of cosmetische behandelingen via de huidbarrière de darmflora beïnvloeden. De meeste verbanden zijn gebaseerd op labstudies en vroege waarnemingen, zoals ook in deze studie.
Voor veel artsen geldt: wat nog niet bewezen is, bestaat niet. Maar zo werkt wetenschap natuurlijk niet. Nieuwe inzichten beginnen vaak met een hypothese — een patroon, een idee dat verder onderzocht moet worden.
Dit onderzoek biedt daarvoor een waardevol uitgangspunt. Het laat zien dat huid en darmen met elkaar in gesprek zijn via biochemische signalen. En dat vraagt om een andere manier van denken, ook in de dermatologie. Niet als waarheid, maar als richting.
Lees hier al mijn actuele artikelen over de verschillende microbioomsystemen
