Het is tegenwoordig heel normaal om bij je cosmetisch arts te komen met een boodschappenlijst: 1 ml voor mijn lippen, 2 ml voor mijn jukbeenderen en doe ook maar 1 ml in mijn kin. Het is de omgekeerde wereld, en er zijn artsen die er moeiteloos op in gaan. Vooral onder jong volwassenen zijn injectables populair: voor lippen, traangootjes vullen tegen wallen en volle jukbeenderen.
Die volheid van lippen en wangen en grote ogen zijn een oeroud schoonheidsideaal waar vrouwen overal ter wereld zich aan spiegelen. Door injectables is het nu echter zo gemakkelijk te bereiken dat het gevaar bestaat dat vrouwen identieke poppen worden.
Juist omdat er zoveel gebeurt in deze markt van injectables, goed en kwaad, is er een expertisegroep opgericht om ethetische vragen te stellen en ze te onderzoeken. Opdat de wereld van injectables wel een nette wereld blijft. Het gaat immers toch om medische behandelingen. Ook al krijg je af en toe de indruk dat dat niet zo is. Journalist Hans Blommaert sprak met de voorzitter van deze onderzoeksgroep, Anne-Mette Hermans.
Onderzoeker Anne-Mette Hermans
Wat is de Expertisegroep Cosmetische Ingrepen?
“We hebben de Expertisegroep Cosmetische Ingrepen eind 2020 opgericht. We begonnen met een klein groepje mensen, onder meer cosmetisch arts KNMG Tom Decates, Sietske Atsma, de oprichter van het platform ‘wiemooiwilzijn’, en ikzelf.”
“Inmiddels is de groep uitgebreid met mensen vanuit de medische wereld, zoals huidtherapeut en klinisch epidemioloog Manon van Huijkelom, en wetenschappers met een andere achtergrond. Zo voegden Sophie Boerman, universitair docent Persuasieve Communicatie bij Communicatiewetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en Jolanda Veldhuis, universitair docent aan de Vrije Universiteit Amsterdam, afdeling Communicatiewetenschap, zich al snel bij de Expertisegroep. Evens plastisch chirurg Roel Fresow en dermatoloog Tjinta Brinkhuizen. Daarnaast praten we met allerlei instanties.”
Ben jij bang voor filler-allergie? Deze DNA test zoekt het eenvoudig voor je uit…
De Expertisegroep, vlnr Sietske Atsma, Sophie Boerman, Tom Decates, Manon van Huijkelom, Joland Veldhuis en Anne-Mette Hermans
Wat is jullie doel?
“Wat we proberen is door wetenschappelijk onderzoek de cosmetische industrie in Nederland in kaart te brengen. Wat gaat er goed, wat gaat er mis; hoe kijken mensen eigenlijk tegen de cosmetische sector aan? Daar is namelijk nog maar weinig wetenschappelijk onderzoek naar gedaan, zeker in Nederland. Het is voornamelijk interessant om te onderzoeken hoe jongeren en jongvolwassenen cosmetische ingrepen zien en hoe zij de maakbaarheid van hun eigen lichaam ervaren.
Is het nodig om dat te onderzoeken?
“Dat is zeker nodig. Uit onderzoek van onder anderen Tom Decates, van het Erasmus MC, blijkt dat in de groep mensen die voor fillers en Botox kiezen het percentage jongvolwassenen, tussen de 18 en 25, is gestegen. In absolute getallen blijft dat een kleine groep, maar hij wordt wel steeds groter. En we willen onderzoeken waarom dat zo is. Er wordt wel steeds naar de rol van sociale media gewezen, maar in feite kunnen we daar maar weinig over zeggen, simpelweg omdat er nog maar zo weinig onderzoek naar is gedaan. En dat willen wij nu doen.”
Koketteren met volle lippen op Instagram
Er is toch wel enig verband tussen sociale media en de beweegredenen van jongvolwassenen om voor cosmetische ingrepen te kiezen? Als je op Instagram kijkt zie je dat al die hoofden hetzelfde zijn, met enorme lippen en gigantische jukbeenderen.
“Het ‘Instagram face’. Er wordt natuurlijk heel veel gebruik gemaakt van filters op sociale media. Die veranderen een gezicht, ze geven je bepaalde ogen, een kleinere neus, geen zichtbare poriën, ze creëren een bepaald ideaalbeeld. Onderzoek naar het gebruik van deze filters – en überhaupt het gebruik van sociale media – geeft aan dat dit in relatie staat tot een hogere acceptatie van cosmetische ingrepen, maar het is lastig om te spreken van een causaal verband. Het is niet zo dat je automatisch aan jezelf wilt laten sleutelen omdat je op sociale media zit of filters gebruikt.
Dus jongeren en jongvolwassenen stappen eerder naar een cosmetisch arts om op die gefilterde foto’s te lijken? Of is dat te kort door de bocht?
“Je hebt zoiets als ‘Snapchat Dysmorphia’, dat is het fenomeen waarbij mensen met hun gefilterde foto naar de cosmetisch arts of plastisch chirurg stappen en behandeld willen worden om in het echte leven er uit te zien als die gefilterde foto. Maar dat is maar een heel klein percentage van de sociale media gebruikers. Dat gebeurt echt niet vaak. De media besteden daar echter veel aandacht aan, waardoor je gaat denken dat dat heel veel gebeurt. Maar dat valt gelukkig mee.”
Welke rol spelen social media echt…..
“Ik ben nu samen met Sophie Boerman (Universiteit van Amsterdam) en Jolanda Veldhuis (Vrije Universiteit Amsterdam) aan het kijken naar de rol die sociale media daadwerkelijk spelen. We willen ook gaan werken met focusgroepen op middelbare scholen, om te kijken hoe jongeren over cosmetische ingrepen denken. We willen alles in kaart brengen.”
“De relatie tussen het gebruik maken van sociale media en onzekerheid en het verlangen om dingen aan je uiterlijk te veranderen is gecompliceerd. Het is ook een beetje een kip-ei kwestie. Jonge mensen die al onzeker zijn over hun uiterlijk en die nadenken over een cosmetische ingreep zoeken misschien ook wel juist dat soort content op waardoor hun onzekerheid en het verlangen naar een ingreep wordt aangewakkerd.
Ben jij bang voor filler-allergie? Deze DNA test zoekt het eenvoudig voor je uit…
___________________________________________
Waarom moet je niet te jong met Botox beginnen? Cosmetisch arts Frodo Gaymans legt het uit:
____________________________________________
Het werkt niet één kant op, het werkt beide kanten op. Het versterkt elkaar. Maar inderdaad, als je onzeker bent over je uiterlijk en dan dag in, dag uit naar al die ideaalbeelden kijkt, dan doet dat iets met je. En dan krijg je ook steeds te horen dat je er iets aan kunt doen, of zelfs moet doen, dat is toch een beetje dat individualistische, neoliberale idee, en dat kan behoorlijk kwalijke gevolgen hebben.”
Jongeren die onzeker zijn over hun lichaam en hun uiterlijk, dat is van alle tijden.
“Zeker. Maar de beeldcultuur is nu veel sterker dan pak weg vijf of tien jaar geleden. Instagram, Tik Tok, Snapchat, het gaat allemaal om uiterlijke vertoning. Vroeger had je natuurlijk ook de tijdschriften en de foto’s van beroemdheden maar inmiddels is de beeldcultuur veel pervasiever. De media zijn veranderd.”
Je hebt eerder onderzoek gedaan naar hoe cosmetische klinieken zichzelf presenteren op sociale media.
“Dat klopt, zowel naar Nederlandse als Engelse klinieken. En het lijkt er op dat vooral Engelse, maar ook Nederlandse cosmetische klinieken, op sociale media vrij weinig de risico’s benoemen. De nadruk ligt erg op de positieve uitkomsten, ook op psychologisch vlak. Zo heb ik reclame-uitingen gezien die expliciet of impliciet de belofte maken dat ingrepen een positief effect hebben op iemands zelfbeeld en zelfvertrouwen, maar dat mag eigenlijk niet. De Nederlandse Reclame Code Commissie zegt bijvoorbeeld dat advertenties een objectief beeld moeten geven en alleen het rationele gebruik van ingrepen mogen bevorderen. En dat doen klinieken die op Instagram adverteren lang niet altijd.”
“Klinieken, vooral Engelse maar ook Nederlandse, presenteren cosmetische ingrepen vooral als iets heel normaals, iets heel simpels, iets heel makkelijks. Ze maken ook gebruik van emoji’s, van die watermeloenen of perziken als ze het over borstvergrotingen en het liften of fillen van de billen hebben. Het wordt daarmee heel erg genormaliseerd, misschien zelfs getrivialiseerd.”
Is dat erg?
“Ik denk dat we voorzichtig moeten zijn met het promoten van ingrepen als iets heel makkelijks, iets waar je niet over hoeft na te denken. Het gaat om medische ingrepen en daar zit altijd inherent een risico aan.”
“Mensen praten inmiddels over een Botoxje hier, een fillertje daar. Het wordt in de media gepresenteerd als een continuüm: je hebt je mascara, een dagcrème, je gaat naar de kapper, manicure en om een Botoxje. Het wordt steeds normaler. Kijk, in absolute cijfers is de groep die kiest voor Botox of fillers nog steeds heel klein. In die zin is het helemaal niet normaal geworden. Maar zo wordt het wél door de media gepresenteerd en dat is ook het idee dat we er inmiddels van hebben. En wat dat betreft ben ik wel kritisch op die normalisatie.”
___________________________________________________
Bekijk ook deze uitleg van plastisch chirurg Frank Niessen over het voller maken van een bovenlip:
__________________________________________________
Wat willen jullie doen met de resultaten van al dat wetenschappelijk onderzoek?
“We willen, zoals Sietske Atsma nu al doet met ‘Wie Mooi Wil Zijn’, in gaan zetten op voorlichting en preventie. We willen samenwerken met andere groepen die zich bezighouden met cosmetische ingrepen, de handen ineenslaan en kijken hoe we de sector beter kunnen maken. Moet er wellicht meer regulatie komen? Moet de minimumleeftijd omhoog van 18 naar 21, zoals het CDA wil? Daarom is onderzoek zo belangrijk. Dan heb je veel meer inzicht en kun je beter inschatten wat wel en niet nodig is.”
Lees ook:
- Desiree van den Berg vertelt hoe injectables ook je gevoel van zelf-liefde kunnen versterken
- Acht bijzondere toepassingsmogelijkheden van injectables
- De traangoot behandeling tegen wallen is populair maar geeft ook makkelijk complicaties
- Lees hier al ons actuele nieuws over injectables: achtergronden en adviezen van onze artsen
