Ongegronde angst voor huidkanker loopt de spuigaten uit, aldus epidemioloog Bonneux

Begint de angst voor huidkanker hysterische vormen aan te nemen? Volgens de Vlaamse epidemioloog Luc Bonneux wel. In een tijd waarin zowat ieder cosmeticaproduct koketteert met een toegevoegde beschermingsfactor, we overal te horen krijgen dat we vooral niet mogen zonnebaden en met ieder sproetje doorverwezen worden naar de dermatoloog, klinken zijn woorden bijna revolutionair. “De zon helpt juist om kanker te voorkomen.”

De zonnebank is nog ongezonder dan onversneden heroïne

Nog even en er zit zelfs een beschermingsfactor in nagellakremover en tandpasta. Misschien bestaat dat zelf wel al – cosmeticafabrikanten stoppen tegenwoordig overal een beschermingfactor in want de angst voor huidkanker doet wonderen voor de omzet. Zelfs tijdens duistere herfststormen gaan goed voorgelichte mensen tegenwoordig pas de deur uit als hun gezicht is beschermt met minimaal factor 20. Van alle kanten worden we gewaarschuwd voor de gevaren van de zon: nooit de zon in tussen 13.00 en 15.00 uur, nooit bakken, de zonnebank is nog ongezonder dan onversneden heroïne en als je kleuter één keer een beetje verbrand gaat hij een leven vol kommer, kwel en huidproblemen tegemoed. We nemen het zekere voor het onzekere en rennen met ieder sproetje naar de huisarts die, om ook ieder risico uit te sluiten, ons direct doorverwijst naar de dermatoloog. Het lijkt te passen in een tijd waarin we ieder najaar te maken krijgen met een griepalarm en bij ieder regenbuitje het KNMI met Code Oranje aan komt zetten.

Huidkanker en zon, echte vijanden?

In een persbericht dat in mei 2011, ter ere van de “Nationale Bescherm Je Huid Dag”, werd uitgegeven door de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venerologie, het Huidfonds, De Nederlandse Vereniging Huidtherapie (NVH), De Stichting Melanoom, Galderma en cosmeticafabrikant La Roche-Posay werd gesproken van een enorme toename van het aantal huidkankergevallen in Nederland: van 20.800 nieuwe gevallen in 2000 tot zo’n 36.800 in 2015. Met, volgens de organisatoren, onze bleke huid in combinatie met onverantwoord zonnen, als belangrijkste oorzaak. Dit boezemt natuurlijk angst in, maar de meeste gevallen van huidkanker zijn de plaveisel- en basaalcel-carcinomen, goedaardige kankers die slechts zelden uitzaaien en zich gemakkelijk laten verwijderen. De gevaarlijke vorm, de melanomen, zijn veel zeldzamer. Melanomen zaaien weliswaar wél uit, maar de kans om er aan te overlijden is klein. Ook de relatie tussen zonlicht en huidkanker lijkt minder vanzelfsprekend dan men ons wil laten geloven. De gevaarlijke melanomen komen namelijk ook voor op plaatsen op het lichaam die zelden of nooit zon zien. Wat wel aannemelijk is, is dat mensen die vaak verbranden meer kans hebben op melanomen.

Dure screeningmethoden

Bonneux beweert in de Belgische krant De Standaard dat een gezond, gebruind kleurtje de kans op melanomen juist helpt voorkomen. We vroegen hem hoe hij daar bij kwam. Volgens hem is onze huidskleur door de evolutie zeer zorgvuldig aangepast aan de breedtegraad waarop we leven. De huid bruint niet voor niets in de zon – de bruine kleur geeft juist de bescherming die we nodig hebben. Daarnaast gaat Bonneux flink te keer tegen de in zijn ogen overdreven preventieve zorg. Hij haalt daarbij een Amerikaans onderzoek aan onder 280.000 mensen. Drie promille van de onderzochte mensen werd verdacht van melanoom. Bij 25 verdachte mensen werd een biopsie uitgevoerd. Van die 25 bleken er 5 daadwerkelijk een melanoom te hebben. Overigens waren in 4 op de 10 gevallen de artsen het na de biopsie niet eens over de diagnose. Volgens Bonneux leidt al deze overdreven aandacht voor huidkanker vooral tot meer ongerustheid. Met enorme drukte en wachtlijsten bij de dermatoloog als gevolg. Angstaanjagende conclusies zijn daarvan een logisch gevolg: als er zoveel mensen naar de dermatoloog gaan, moet huidkanker wel zijn toegenomen.

De zon is goed

Volgens Bonneux worden stichtingen zoals de Kankerbestrijding gesponsord door bedrijven als Zwitsal en Vichy en dat vindt hij opmerkelijk. Zou dat een reden kunnen zijn dat mensen aangemoedigd worden om vooral veel producten met een factor te gebruiken –redeneert hij? We belden met de Kankerbestrijding, maar die ontkende dit. De dame die ons te woord stond was het zelfs grotendeels eens met Bonneux. De zon is niet slecht, de zon is goed. Het enige waar je voor op moet passen is verbranden. En natuurlijk: té veel zon is niet goed, zoals té nooit goed is. Maar de zon is gezond, en heeft belangrijke functies, zoals de aanmaak van vitamine D, wat weer helpt beschermen tegen bepaalde vormen van kanker.

Bonneux: ‘Verbranden in de zon doet pijn, dus met een beetje gezond verstand snap je meteen dat dat niet goed voor je is. Maar zolang je niet verbrandt, is zon gezond. Ik zou daaraan toevoegen: zolang je je niet te veel insmeert. Want door de zonnecrème blijf je langer in de zon dan goed voor je is. Campagnes die zonnecrème aanprijzen, zijn vooral goed voor de producenten van zonnecrèmes, en dat is iets wat je wel vaker ziet in de preventiesector.’

Luc Bonneux meent dat al dat gesmeer vooral schijnveiligheid biedt: “Wil je écht beschermt zijn, dan moet je zo enorm veel smeren, dat is geen doen. Verstandig zonnen, regelmatig de schaduw opzoeken en voldoende kleding dragen is vele malen gezonder en effectiever.” Kinderen uit de zon houden vindt hij al helemaal onzin: “Kinderen zoeken vanzelf de schaduw op als ze het tijdens het spelen te warm krijgen. Laat kinderen lekker buiten spelen, ook als het heel zonnig is. Zwaarlijvigheid door stilzitten voor de tv en spelcomputer zijn veel grotere problemen dat de minimale kans op huidkanker.”

Note: Bonneux bracht begin juni het boek uit ‘En ze leefden nog lang en gezond’ over hoe gezondheid een industrie werd…Lees hier meer.

Nagekomen mededeling 8 september 2011:

‘Na het verschijnen van mijn artikel over de standpunten van wetenschapper Luc Bonneux over huidkanker en de in zijn ogen overdreven angst er voor, kreeg ik meerdere reacties. Joost van de Laar, Regional Manager Benelux en Medical Relations Manager van La Roche Possay schreef dat “de diverse campagnes niet zijn bedoeld om angst in te boezemen, maar om de bewustwording te vergroten.” Hij is van mening “dat iedereen verstandig moet omgaan met de zon en zich niet overdreven moet blootstellen aan UV-straling.” Van de Laar stuurde een Amerikaanse wetenschappelijke studie naar huidkanker onder de westerse bevolking mee (deze zullen we nog toevoegen) en wees ons op een een Youtube filmpje over het onderwerp

Tenslotte stelde Van de Laar dat huidkanker de op één na meest voorkomende kanker bij kinderen en tieners is, en dat dus voorzichtigheid geboden is en blijft.

Maaike Op de Coul van KWF Kankerbestrijding wees er op dat er in de wetenschap altijd verschillende inzichten zijn en dat de informatie die KWF Kankerbestrijding verstrekt derhalve nooit statisch is. Wel is hun informatie er altijd op gericht om kanker te voorkomen en zo vroeg mogelijk te ontdekken. Verstandig zonnen om zo huidkanker te voorkomen blijft een speerpunt van hun voorlichting omtrent huidkanker. Op de Coul is zeer verbaasd dat wordt gesteld dat huidkanker de tweede meest voorkomende kanker bij kinderen en tieners zou zijn. Hodgkin lymfoom, botkanker, hersenkanker en acute lymfoblasaire leukemie komen veel vaker voor bij kinderen. Een melanoom komt, zo schrijft zij, zéér uitzonderlijk voor bij mensen onder de twintig jaar, aangezien de ontwikkelling van melanomen vele jaren duurt. De kans om huidkanker te krijgen is volgens KWF Kankerbestrijding erg hoog – 1 op de 50 Nederlanders zal voor het tachtigste levensjaar een melanoom ontwikkelen, 1 op de 7 een basaalcelcarcinoom en 1 op de 180 ontwikkelt een andere huidtumor. Het gaat elk jaar om tienduizenden Nederlanders.

KWF Kankerfonds vindt niet dat er overdreven wordt. “Iedere kanker is er één te veel”, stelt Op de Coul. Wel moet volgens haar duidelijk zijn dat KWF Kankerbestrijding absoluut niet adviseert om uit de zon te blijven. “Geniet van de zon, maar zorg dat je niet verbrand”, aldus Op de Coul. “Dit geldt ook voor kinderen. Smeren met producten die een UV-filter bevatten is geen vrijbrief om maar de hele dag in de volle zon te blijven, ook al zijn de zonneproducten die in Nederland verkocht worden goed en absoluut veilig”. Maar maatregels als beschermende kleding en schaduw zijn ook niet afdoende, schrijft ze er bij. Waar ik alleen uit op kan maken dat we dus tóch regelmatig naar binnen moeten. “Maar aan zonnen zitten niet allen nadelen”, besluit Op de Coul.

Ze stuurde enkele links mee die zeker interessant kunnen zijn voor ieder die meer wil weten over zonnen, huidkanker en preventie:

3 reacties

harriet schreef:

30 augustus, 2011 om 10:21

Ben het er ook helemaal mee eens, zeker omdat bijna iedereen in NL een vitamine D te kort heeft. Het tis alleen wel jammer dat de zon zeer snel je huid verouderd. Dus SPF smeren doe ik toch, omdat dat nu eenmaal je huid mooier houdt.
Babs schreef:

29 augustus, 2011 om 16:13

Ik zal nooit vergeten dat ik een keer bij de huisarts zat, die mij vertelde dat bij veel mensen, die overleden waren, achteraf ontdekt was dat ze huidkanker hadden, maar dat dat niet de doods- oorzaak was en dat ze zelfs daar al jaren mee liepen. Ze hadden er tijdens hun leven geen last van.
ik ben het helemaal eens met bovenstaand artikel, we leven in de tijdperk van de angst en dat wordt in stand gehouden door de industrie en politici…
DalaLuz schreef:

29 augustus, 2011 om 13:44

Goed om te weten!