De overgang en cortisol. Heb jij je ook al eens afgevraagd waarom in de overgang ineens je taille kwijt raakt, en een dikke maag en buik krijgt alsof je zwanger bent? Het stresshormoon cortisol heeft een grote invloed hierop. Ook al eet je gezond en sport je veel. Lees hoe je dit gedoe de kop in kan drukken….
Je taille verdwijnt door hormonale stress
Het overkomt miljoenen vrouwen wereldwijd. Ineens pas je niet meer in je broeken, omdat ze in de taille te strak zitten. Je gaat naarstig op zoek naar stretch modellen, wat een verademing – ruimbaan voor je lijf! Toch vraag je je af hoe het kan omdat je niet anders eet of beweegt.
In plaats van vet te verliezen, zet het zich juist rond je middel genadeloos vast. Wetenschappers leggen steeds duidelijker de vinger op de zere plek: cortisol. Het stresshormoon dat ooit ontworpen werd om je te redden van gevaar, verandert in de overgang in een stille saboteur van je figuur.
Cortisol: de stille vetopslagmotor op je buik
Cortisol stijgt met de leeftijd. En tijdens de overgang, wanneer oestrogeen- en progesteronwaarden dalen, heeft het hormoon vrij spel. Onderzoek van onder meer Harvard Medical School toont aan dat verhoogde cortisolwaarden direct bijdragen aan vetopslag, met name in de buikregio.
Dat heeft te maken met de manier waarop het lichaam energie verwerkt: cortisol maakt glucose vrij in je bloed, zodat je spieren snel kunnen reageren. Maar als je geen fysieke actie onderneemt – en dat is meestal het geval in moderne stresssituaties – wordt die energie niet verbruikt, maar opgeslagen. Omgezet in vet, precies op die plekken waar je dat niet wilt.
Waarom buikvet in de overgang zo hardnekkig is
Het wordt nog ingewikkelder. Want door de aanhoudende bloedsuikerpieken die cortisol veroorzaakt, stijgt ook je insuline. En wanneer dat dag in dag uit gebeurt, raakt je lichaam minder gevoelig voor insuline, en verliest het het vermogen om effectief vet te verbranden. Het gevolg: je metabolisme verandert, en dat bekende ‘buikje’ nestelt zich. Die vetophoping ontstaat niet door teveel eten, maar door hormonale disbalans — een bekende valkuil tijdens de overgang.
Meer sporten werkt soms averechts in de overgang
In deze hormonale mist grijpen veel vrouwen naar bekende oplossingen: meer sporten, minder eten, supplementen, shakes, hormoontherapie. Maar juist die inspanning – het diëten, het pushen, het overtrainen – jaagt cortisol vaak verder omhoog. En daarmee versterk je precies het mechanisme dat je probeert te onderbreken. Wat dus begint als een poging tot controle, wordt onbewust een zelfversterkende cyclus van hormonale stress.
De rol van intermittent fasting voor vrouwen
Gynaecoloog Dr. Eva Bloom benoemt dit als het ‘Cortisol Switch’-probleem. Ze stelt dat het lichaam van vrouwen in de overgang fundamenteel anders werkt. Niet omdat ze zwakker zijn, maar omdat hun hormonale systeem een nieuwe balans zoekt. De oude regels gelden niet meer. Wat nodig is, is geen hardere aanpak, maar een fijnzinnig afgestemde. Niet pushen, maar bijsturen.
Slim bijsturen, geen crashdieet voor je taille
Die bijsturing ligt in het herstellen van je natuurlijke hormonale ritme. En een van de meest veelbelovende manieren om dat te doen, is via strategisch getimede eetpauzes – oftewel intermittent fasting.
Niet de rigide schema’s die je op YouTube ziet, maar een zachtere, op vrouwen afgestemde variant. Onderzoekers van King’s College London toonden aan dat vrouwen die hun eetvenster beperkten tot 10 uur per dag, na enkele weken al lagere cortisolwaarden lieten zien. Tegelijkertijd verbeterden hun slaappatroon, stemming en energiepeil. Niet omdat ze minder aten, maar omdat hun lichaam eindelijk de rust kreeg om te reguleren in plaats van te reageren.
Ik moet je zeggen dat ik twee jaar geleden ook op een soortgelijk schema ben overgegaan. Niet zo zeer binnen tien uur eten, maar wel na zes uur, na de avondmaaltijd niets meer nemen, behalve water of verse kruidenthee. Tot de volgende ochtend, het ontbijt. En dat werkte heel erg goed. Daarbij stopte ik ook met suiker zoveel mogelijk, en minderde ik drastisch met koolhydraten.
Zet je lichaam in de herstelmodus
Ook een recente studie gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nutrients bevestigt dit effect. Daarin werd aangetoond dat vrouwen in de postmenopauze die intermittent fasting combineerden met lichte fysieke activiteit – denk aan wandelen of korte HIIT-sessies – binnen acht weken niet alleen vetmassa verloren, maar ook verbeterde insulinegevoeligheid en cognitieve helderheid ervaarden. Hun lichaam kwam als het ware uit de stressmodus.
Pas geen trucje toe – maak het leefstijl
Maar er zit een keerzijde aan dit verhaal. Want intermittent fasting is geen trucje dat je zomaar even toepast. Onderzoek van de Seoul National University benadrukt dat zelfs kleine fouten in timing of voedingskeuze het hele proces kunnen ondermijnen. Als je te lang vast, of je eetvenster verkeerd kiest, kan je lichaam juist méér cortisol gaan produceren. En dan kom je verder van huis.
Soms komt de glad erin, en moet je weer terug manoeuvreren
Het afgelopen jaar kwam bij mij ook ineens de klad in dit supergezonde eetpatroon, maar ik probeer mezelf zoveel mogelijk bij de les te houden, met drie maaltijden, geen tussendoortjes en ik ben weer meer gaan wandelen. Het verbaasd me wel eens hoe hard je moet werken om je lichaam gezond te houden naarmate je ouder wordt, ik ben er voor de overgang nooit zo mee bezig geweest. Ik bewoog goed, en had een stabiel gewicht.
Dr. Bloom voor maatwerk. Een aanpak die niet gebaseerd is op discipline of wilskracht, maar op zelfkennis, ritme en ondersteuning van binnenuit. Intermittent fasting is dan geen dieet, maar een manier om je lichaam weer in lijn te brengen met zijn eigen herstelvermogen. Zodra cortisol daalt, zie je dat vetverbranding weer op gang komt, dat je energie terugkomt, dat je ’s ochtends wakker wordt zonder die mist in je hoofd. En ja – dat hardnekkige buikvet rond je middel vermindert, en je broek zit weer iets losser.
Het ligt dus niet aan ‘jou’;)
