Peptiden staan op de ingrediëntenlijst van heel veel cosmetica. Maar wat zijn peptiden eigenlijk? Wat doen ze? En hoe lang duurt het voordat je daar iets van merkt?
De belangrijkste vraag eerst: wat zijn peptiden?
Het altijd informatieve Wikipedia omschrijft het als volgt: “Een peptide is een molecuul dat bestaat uit een klein aantal aminozuren dat verbonden is met peptidenbindingen. Een peptide onderscheidt zich van een eiwit door het geringe aantal aminozuren in het molecuul, maar kan zelf dienen als bouwsteen voor een eiwit.”
Twee aminozuren kunnen zich aan elkaar verbinden en worden, dan een dipeptide genoemd. Verbinden drie aminozuren zich aan elkaar, dan heet dat een tripeptide – en zo verder. Gaat het om een verbinding van meerdere aminozuren, dan heet het een polipeptide. Waar het grofweg op neer komt: een verbinding van minder dan vijftig aminozuren is een peptide, een verbinding van meer dan vijftig aminozuren is een eiwit. Eiwitten kunnen érg groot zijn en kunnen zodanig opgebouwd zijn dat ze een biologische functie hebben – zo zijn eiwitten componenten van huid en haar. Sommige peptiden komen van nature in ons lichaam voor, anderen zijn nagemaakt om de functie van de natuurlijke peptiden te imiteren.
Wat is de functie van de natuurlijke peptiden in de huid?
Peptiden die van nature in de huid zitten, zijn niet hetzelfde als de peptide die in cosmetica zitten. De peptiden in de huid zijn afkomstig van de eiwitten in de huid die zijn opgebroken door enzymen. Deze fragmenten van eiwitten hebben meerdere functies. Ze kunnen de activiteit van hormonen reguleren, het immuunsysteem activeren of deactiveren, zorgen voor communicatie tussen cellen en spelen een rol in het helen van wondjes. Kortom: ze zijn een soort ‘boodschappers’ voor de huidcellen.
De huid heeft een soort communicatiesysteem waardoor de huid weet wanneer er nieuw collageen moet worden aangemaakt. Dat gaat als volgt: collageen heeft een natuurlijke levensduur en wordt uiteindelijk afgebroken. Als dat gebeurt komen er kleine eiwitfragmenten vrij, en dat zijn dus peptiden. Sommige huidcellen hebben receptoren voor deze peptiden. De peptiden sporen deze cellen aan om nieuw collageen te produceren. Zo wordt de voorraad collageen altijd op peil gehouden. Echter, als we ouder worden wordt dat systeem minder effectief en gaan deze huidcellen minder collageen aanmaken. Door synthetische peptiden aan de huid toe te voegen krijgen de cellen weer nieuwe en meer impulsen om nieuw collageen te gaan produceren. Hiervoor worden in cosmetica vier soorten peptiden gebruikt.
1. Neurotransmitterremmers ‘ontspannen’ rimpels
Deze peptiden remmen het vrijkomen van acetylcholine door een aantal chemische reacties. De meest extreme vormen zijn curare (een gif dat uit planten wordt gemaakt) en botox. Er zijn ook minder extreme varianten gemaakt die op de huid kunnen worden gebruikt en de spieren in het gezicht ontspannen, waardoor ze niet zo veel samentrekken en de rimpels ‘ontspannen’. Deze neurotransmitterremmende peptiden kunnen bepaalde soorten rimpels tot 30 procent verminderen.
2. Signaal peptiden zijn ‘collageen boosters’
Deze peptide stimuleren de fibroblasten in de huid tot het produceren van meer collageen, elastine en andere proteïnen in de matrix van de huid, waardoor de huid voller en steviger wordt. Een voorbeeld van deze signaal peptiden is GHK, één van de eerste peptiden die werd benoemd. GHK werd voor het eerst geïsoleerd uit menselijk plasma in de jaren zeventig en pas halverwege de jaren tachtig werd ontdekt welke rol GHK speelt in het helen van wonden. De technologie van de signaal peptiden is dus relatief nieuw.
4. ‘Drager’ peptiden
Deze peptiden leveren sporenelementen als koper en magnesium, die helpen bij het genezen van wonden. Daarnaast steunen ze de processen van enzymen. De sporenelementen ondersteunen ook de aanmaak van collageen en bevorderen zo de elasticiteit van de huid. Zo is er een gel die is gemaakt van glycine, histamine en lysine, natuurlijk aminozuren, die wordt gebruikt om zweren van diabetici te behandelen.
5. Peptiden die enzymen afremmen
Deze peptiden hebben invloed op de werking van enzymen. Dat is belangrijk, omdat sommige enzymen, zoals matrixmetalloproteases, proteïnen als collageen afbreken en daardoor de matrix van de huid verzwakken. Deze peptiden kunnen er dus voor zorgen dat het collageen op peil blijft en de huid er jonger uit blijft zien. Proteïnen uit soja zijn voorbeelden van enzymenremmende peptiden.
Hoe lang moet je cosmetica met peptiden gebruiken voordat je resultaat ziet?
Heel lang, in tegenstelling tot producten met AHA of retinol, die meteen resultaat geven. Producten die peptiden bevatten geven pas na enkele weken of maanden zichtbaar resultaat.
Natuurlijke versus synthetische peptide
Het klinkt allemaal goed. Smeer wat peptide op je huid en je ziet er jonger uit. Maar helaas, er zit een addertje onder het gras. Peptiden zijn niet altijd stabiel in wateroplossingen en dringen niet altijd goed door in de huid. Doen ze dat toch, dan worden ze vaak afgebroken door enzymen, waardoor ze inactief worden. Wetenschappers hebben echter ontdekt dat peptiden stabieler worden en makkelijker in de huid doordringen door ze te verbinden aan een ‘vette’ koolstofketen. Ze dringen daardoor tot wel vijf keer beter in de huid door. De meest effectieve peptiden zijn dan ook op deze manier bewerkt.
Hoe worden peptiden genoemd op etiketten en bijsluiters?
Peptiden zijn dus lange ketens van aminozuren. Het aantal aminozuren wordt vaak duidelijk door de naam van de peptide. Zo heeft een pentapeptide vijf aminozuren en een hexapeptide zes aminozuren. Echter, de lengte zegt nog niet zo veel over het soort peptide, aangezien er heel veel verschillende aminozuren zijn. Daarom eindigt de naam van een peptide vaak met een cijfer, dat meer informatie geeft over de structuur. Zo is er bijvoorbeeld tripeptide-10 en pentapeptide-18. Als peptiden zijn verbonden aan vetzuren, wordt de naam van het vetzuur aan het begin genoemd, zoals bijvoorbeeld palmitoyl tripeptide-5 en acetyl tetrapeptide-8.
En het wordt nog ingewikkelder!
Vaak worden voor de verschillende peptiden de benamingen van de International Nomenclature of Cosmetic Ingredients, ofwel het internationale naamgevingssysteem voor cosmetica-ingrediënten gebruikt, maar niet altijd. De benamingen van de International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) worden ook vaak gebruikt. Zo wordt acetyl glutamyl heptapeptide-1 ook wel acetyl octapeptide-3 genoemd en wordt palmitoyl Pentapeptide-4 ook aangeduid als pal-KTTKS. Hexapeptide-11 wordt vaak aangeduid als peptamide 6.
En het wordt nog ingewikkelder!
Firma’s die synthetische peptiden maken geven ze soms ook een zelfverzonnen naam mee. Zo is er een synthetische peptide die Matrixyl heet en die eigenlijk palmitoyl oligopeptide is. Acetyl tetrapeptide-5 is door de fabrikant Eyeseryl genoemd en tripeptide-10 citrulline kreeg de naam Decorinyl mee. Om het nog ingewikkelder te maken: de namen veranderen ook nog wel eens. Zo wordt acetyl hexapeptide-3 nu acetyl hexapeptide-8 genoemd. Het is dus tamelijk lastig om te bepalen met welke peptide je nu precies te maken hebt.
Welke peptiden werken echt?
Da’s een lastige, gezien de grote hoeveelheid peptiden en de vele verschillende namen. Welke echt goed werken? Dat weten we nog niet. Er wordt momenteel heel veel onderzoek naar gedaan. Hou BeautyJournaal dus goed in de gaten – zodra we meer weten zullen we het melden.
