Houden siliconen in cosmetica opname stoffen tegen?

We hebben deze vraag al eens eerder proberen te beantwoorden op BeautyJournaal. Hij kwam binnen via een van onze testpanelvrouwen. Zij had te horen gekregen van ‘ een merk’ dat je een siliconenhoudend product als laatste moet opbrengen, omdat siliconen de penetratie van werkzame stoffen zou tegenhouden. Een reden ook waarom je nooit siliconenhoudende serums zou moeten gebruiken, waarover je dan nog een dagverzorging doet.

De mening van chemicus Hans Lambers

Wij hadden er nog nooit van gehoord, en we hebben inmiddels navraag gedaan bij een zeer divers gezelschap van wetenschappers om een zo goed mogelijk beeld hierover te krijgen. Wij vroegen het eerst aan onze chemicus Hans Lambers. Hij gaf helaas geen geen eenduidig antwoord.

Hij stelde: ‘Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen vluchtige en niet-vluchtige siliconen. Vluchtige siliconen zoals cyclotetrasiloxane en cyclopentasiloxane zullen de huid niet afsluiten. Niet-vluchtige siliconen zoals dimethicones sluiten wel af, waardoor opname van stoffen tegengegaan kan worden.

Hoewel ik het nooit uitgebreid heb onderzocht, meen ik dat vooral de niet-vluchtige dimethicones worden gebruikt in serums. Deze siliconen zullen in mindere of meerdere mate de penetratie van actieve stoffen reduceren. De belangrijkste eigenschap is dan vooral om een zacht huidgevoel te creëren.’

De mening van Ken Marenus, Estee Lauder Companies, Amerika

Dit was natuurlijk voor ons geen bevredigend antwoord, sterker nog, het was te algemeen en van weinig inhoudelijke kennis getuigend. Juist dimethicone wordt veel in serums gebruikt, o.a. bij Estee Lauder. En wij kunnen ons niet voorstellen dat dit merk ons zo grandioos in de maling zou nemen.

Daarom hebben wij een contactmoment gehad per telefoon met Ken Marenus, wetenschapper uit het lab van Estee Lauder in Amerika. Hij vertelde ons dat als deze siliconen daadwerkelijk de huid zouden afsluiten, ook de poriën verstopt zouden raken en acneverschijnselen zouden optreden. ‘ Er is mij niets bekend van de huidafsluitende eigenschappen van siliconen – wel van paraffine-stoffen verkregen uit minerale olien en natuurlijke vetten.’

Ken Marenus vertelde ons verder dat het Estee Lauder concern zeer lage concentraties siliconen gebruikt in de cosmetica, tussen de 1% en 10%. Ze geven een formule een fijn en glad, en niet plakkerig gevoel. Siliconen worden puur om esthetische redenen toegevoegd. Ze blokkeren geen water/vocht of andere stoffen die in en uit de huid moeten kunnen komen.’

De mening van cosmetisch wetenschapper Johann Wiechers

Wijlen cosmetisch wetenschapper Johann wiechers vertelde ons ooit over siliconen (in ons woordenboek): ‘Tegenstanders van het gebruik ervan zeggen dat ze occlusief zijn en de huid afdekken als een plastisch laagje. Het is wellicht waar dat siliconen een laagje op de huid (en haar) vormen, maar ze sluiten het niet helemaal af.

De silicoonmoleculen vormen een soort netstructuur  die beter met een gaasdoekje of een theezakje kan worden vergeleken. Het zijn ook relatief grotere moleculen die niet van zichzelf binnen de huidcellen of de diepere huidlagen kunnen penetreren.’

De mening van plastisch chirurg Frank Niessen

Vervolgens werd het toch weer ingewikkeld omdat onze plastisch chirurg Frank Niessen die veel onderzoek doet naar littekenweefsel en littekenverbetering, zegt dat er wel degelijk stoffen bestaan die de neiging hebben zich te hechten aan siliconen waardoor de huid er niets meer aan heeft. Maar hoe en wat, daar kon hij geen eenduidig antwoord op geven. Daarom zijn we uiteindelijk naar chemicus Hans Brand gegaan, en zoals wel vaker geeft hij ons een goede uitleg:

Tot slot: de mening van cosmetisch wetenschapper Hans Brand

“De vraag is interessant: zijn siliconen films permeabel (doorlaatbaar) voor moleculaire entiteiten ? Vooraf merk ik op dat er erg veel verschillende siliconen zijn: de dun-vloeibare en vluchtige cyclomethiconen, de lineaire dimethiconen, en dan allerlei daarvan afgeleide producten, inclusief de gums & resins, en de geladen moleculen (zowel anioniosch als kationisch en amfoteer).

DOW Corning is één van de specialisten. Zij hebben zich met name toegelegd op farmaceutische toepassingen, zoals wound dressings (verbandmaterialen); juist daar eis je permeabilitiet, omdat een wond zuurstof nodig heeft om snel te kunnen helen.”

“De meeste siliconen films zijn doorlaatbaar voor kleine moleculen zoals zuurstof, kooldioxide, water, stikstof, en ook veel grotere moleculen met een molecuulgewicht tot 2000, en sommige zijn simpelweg lek.

In een artikel van Garaud (opvraagbaar bij BeautyJournaal) vind je op de laatste pagina een lijstje van permeabiliteiten van verschillende siliconen producten: cyclopentasiloxaan (155,7 g/m² per uur), lineaire polydimethylsiloxanen (=dimethiconen), in dit geval met een hoog molecuulgewicht (107,4 g/m² per uur), een siliconengum (148,6 g/m² per uur) en een siliconenhars (110,5 g/m² per uur).

Van die laatste twee zou je sowieso niet verwachten dat ze doorlaatbaar zijn, maar ze zijn het wel ! Dat zijn cijfers die er niet om liegen, zeker als je dat vergelijkt met occlusieve producten zoals vaseline, bijenwas of shea boter.”

“Mijn conclusies zijn dan ook: vrijwel alle siliconen films zijn sterk doorlaatbaar, en dus, wat mij betreft heeft Ken Marenus gelijk, evenals Johann Wiechers. Wat de gedachten van de chirurg betreft, voeg ik hieraan toe: de interactie tussen siliconen en andere moleculen kan alleen plaatsvinden als elektrisch geladen siliconen en elektrisch geladen activa aanwezig zijn.

Voorts zijn siliconen doorgaans lipofoob (“vet hatend”) als hydrofoob (“water hatend”), en dus niet oplosbaar in water of olie (bijv.huidvet). Van een blokkade is derhalve slechts zelden sprake.”

Dit waren de meningen van diverse deskundigen. BeautyJournaal sluit zich aan bij de conclusies van Hans Brand. Misschien, om nog even terug te komen op de beginvraag, geldt die volgorde van aanbrengen van producten specifiek voor dat ene merk, maar in het algemeen geldt het dus niet.

Lees hier meer over cosmetische claims in cosmetica.

Note van BeautyJournaal in 2019: dit artikel werd in 2013 geschreven. Helaas zijn de wetenschappers Johann Wiechers en Hans Brand niet meer onder ons.