Glycerine

INCI naam: Glycerin

Glycerine is een polyalcohol, wat wil zeggen dat het meerdere hydroxygroepen heeft (gewone alcohol ethanol heeft er maar één van). Het is een stof die veel voorkomt in de natuur, want glycerine maakt onderdeel uit van bijna alle oliën en vetten waar het met vetzuren is verbonden.

De aanwezigheid van drie hydroxygroepen betekent dat glycerine (net zoals suiker dat 5 hydroxygroepen heeft) vocht kan vasthouden en het ook uit de omgeving kan onttrekken. De hydroxygroepen hebben veel affiniteit met  het watermolecuul en vormen er makkelijk een verbinding mee. Eén glycerine molecuul houdt in totaal maar liefst 6 water moleculen vast! Dit verklaart de rol van glycerine als humectant of – populair gezegd- als hydraterende stof voor de huid. Het is wellicht één van de oudste vochtvasthoudende middelen.

Er is al heel lang een discussie gaande of de vochtvasthoudende eigenschappen van glycerine de huid inderdaad kunnen hydrateren of juist uitdrogen. Als er vocht aan de omgeving wordt onttrokken, dus ook uit de huid zelf, kan dit in theorie betekenen dat je de huid juist uitdroogt. Theoretisch gezien zou het in pure vorm inderdaad het geval kunnen zijn. Maar in werkelijkheid gebeurt het niet. Zelfs met hogere concentraties van glycerine. Bovendien vormt glycerine slechts deel uit een cosmetisch product – vaak rond 2-5%. Maar zelfs in producten met hogere concentraties van glycerine wordt wel de hydraterend effect opgemerkt en niet de uitdroging. Om de effectiviteit van glycerine te verhogen wordt het vaak gecombineerd met stoffen die de huid gedeeltelijk afsluiten en daarmee de vochtverlies voorkomen.

Hoewel het een polyalcohol is, moet het niet worden verward met alcohol (waarmee vaak ethanol wordt aangeduid). Het effect van glycerine op de huid is anders, dan van ethanol. In de gebruikelijke concentraties is het niet uitdrogend of irriterend.

Glycerine kan ook worden gebruikt om de dikte (viscositeit) van de cosmetische producten bij te stellen. In parfums kan glycerine worden toegevoegd als een fixeermiddel.

In zepen is glycerine een vaste component omdat het een resultaat is van de verzepingsreactie tussen vetten (oliën) en natrium hydroxyde (zie aldaar). Deze reactie leidt tot de vorming van de zouten van vetzuren (wat eigenlijk zeep is) en glycerine. Glycerine is hier een bijproduct dat nooit wordt verwijdert omdat het niet schadelijk is, maar juist goed is voor de huid.

Glycerine is niet toxisch en niet irriterend. Het is een huideigen stof die in het menselijk lichaam normaal voorkomt.

• Lees ook over andere stoffen in cosmetica in het cosmetica woordenboek