GCI Magazine publiceerde een leuk artikel van chemicus Steve Herman over hoe eeuwenoude formules plotseling weer helemaal state-of-the-art worden.
Een geheel natuurlijk huidcrème die meerdere huidproblemen aanpakt, vol anti-oxidanten en plantaardige extracten, zonder parabenen, parfums, petrochemische stoffen en ftalaten. Dat is momenteel zo ongeveer de modernste, meest verantwoorde en effectieve huidcrème die op de markt is. Opmerkelijk genoeg is dat ook vrijwel de exacte formule van Ceratum Refrigerans (Cold Cream) die werd gemaakt door Claudius Galenus (Galen van Pergamum, die leefde van 130 tot 200). Deze 2.000 jaar oude crème bewijst maar eens dat goede dingen altijd modern blijven. Tegelijkertijd laat de geschiedenis van de crème van Galen zien hoe huidcrèmes veranderen van primiteve mengsels tot de geavanceerde technologieën van nu.
Een topper: de verkoelende creme by Galen
Galen van Pergamum, één van de grootste medische genieën uit de klassieke oudheid, creëerde ’s wereld eerste werkzame huidcrème. Hij noemde zijn vinding ‘Ceratum Refrigerans’, hetgeen ‘verkoelende was’ betekent. Het was een mengels van één deel bijenwas, drie tot vier delen olijfolie en zo veel mogelijk rozenwater. De crème was niet erg elegant en viel snel uit elkaar, maar het was het beste op het gebied van huidverzorging en zou dat ruim duizend jaar blijven.
De crème van Galen heeft nog iets heel hips: alle ingrediënten kunnen worden gegeten. Okay, niemand eet een lepeltje bijenwas, maar het kán wel – bijenwas wordt nog wel eens gebruikt om kaas te coaten. Olijfolie is zo’n beetje de gezondste olie die er is, en ook rozenwater is een bijzonder gezond goedje. Daarnaast is de crème van Galen scheikundig gezien erg complex, en dat is wat ‘m zo effectief maakt. Bijenwas bevat zo’n driehonderd nuttige chemische verbindingen, in tegenstelling tot een aardolieproduct als paraffine. De exacte samenstelling van bijenwas verschilt nog al – het is tenslotte een natuurproduct – maar alle soorten bijenwas bevatten dezelfde, nuttige stofjes. Het bevat ook hydroxy, waardoor het water kan absorberen, wat heel handig is in een antieke formule zoals de crème van Galen.
Olijfolie, een blijvertje
Olijfolie bevat natuurlijk een hele hoop gezonde zaken, zoals vitamine A, E en K; plantensterolen; flavonoïden zoals luteoline, quercetine en squaleen, en is rijk aan polyfenolen, die onstekingremmende en anti-oxiderende eigenschappen hebben. Daarnaast bevat olijfolie stoffen die de talgproductie reguleren en stofjes die wondegenezing bevorderen en de conditie van de huid verbeteren. De samenstelling van rozenwater, een bijproduct van de productie van rozenolie, verschilt naargelang de productiemethode en de kwaliteit van de rozen. Maar rozenwater bevat altijd een hoop flavonoïden en vitamine A, C, D, E en B3. Het is antibacterieel, verzachtend, helend en antiseptisch.
Hou ‘em stabiel
Galen had twee grote problemen. Zijn crème viel snel uit elkaar en was niet lang houdbaar. In de 19e eeuw loste met de houdbaarheid op door olijfolie te vervangen door minerale olie. Crèmes werden vanaf toen stabieler door de toevoeging van borax – natriumtetraboraat. Borax neutraliseert de verzadige vetten in bijenwas (zo’n 13% van bijenwas bestaat uit verzadigde vetten) en werkt zo als emulgator.
De meest direct nazaat van Galen’s uitvinding is de beroemde Cold Cream van Pond’s, die volgens eigenaar Unilever in 1846 werd uitgevonden door Theron T. Pond, een apotheker uit Utica, New York. Hij introduceerde in dat jaar Pond’s Golden Treasure, een crème die was gebasseerd op de positieve eigenschappen van hamamelis. De échte Pond’s cold Cream dook pas op rond 1920, en die lijkt heel erg op de crème van Galen: minerale olie, water, bijenwas, parfum en emulgatoren. De crème werd gemarket als gezichtsreiniger, hetgeen hij ook prima doet door de hoge dosis minerale olie. Die lost vuil, vet en make-up op zonder dat er zeep aan te pas komt. Dat was destijds erg fijn, aangezien de zepen toen nog erg agressief waren en de huid flink uitdroogden. Pond’s Cold Cream maakte de huid ook zachter en hydrateerde hem, waardoor het een soort alles-in-één product was.
Golfbewegingen
Inmiddels willen we weer liever producten waar geen minerale olie in zit en geven we weer de voorkeur aan natuurlijke producten zoals olijfolie. De uitvindingen van de 19e eeuw, de toevoeging van chemicalieën die men toen als verbeteringen zagen, zien we nu als weinig wenselijk. We willen terug naar de natuur, we willen de ingrediénten uit onze crèmes kunnen eten. En zo zie je maar dat alles in cirkels gaat. We zijn weer terug bij het begin, bij de innovatieve schoonheidscrème van Galen van Pergamum. Grappig, nietwaar?
Eh, overigens, minerale olie is ook heel natuurlijk hoor, zoals onze genie, prof.dr. Johann Wiechers uitlegt. Lees maar…
- Meer over cosmeticaclaims lees je hier.
