In het stuk Exclusief op pag 25, steekt de schrijver de draak met de zorgen van masseurs die een tekort aan paardenplacenta vrezen voor behandeling van voetbalblessures omdat steeds meer sporters ermee behandeld willen worden. Robin Persie maakte het in 2009 in Nederland bekend nadat hij door een Servische vrouw ermee was behandeld. In dat land staan voetballers zo’n beetje in de rij, aldus het Nederlands Dagblad in 2009: ‘Mariana Kovacevic heeft met haar placentabehandeling Belgrado tot een bedevaartsoord voor geblesseerde profvoetballers gemaakt. Behandelde spelers keerden stuk voor stuk twee tot drie keer sneller terug dan verwacht.’
De schrijver van het Volkskrant stuk gaat nog even gekscherend verder: ‘Ook de vraag naar placenta’s van beroemde paarden groeit. ‘Zo’n David Beckham neemt geen genoegen met de placenta van het paard van de schillenboer’, aldus een bron. ‘Die wil per se de placenta van een Derbywinnaar of van een beroemd televisiepaard als Black Beauty.’ Ook in Nederland worden in het grijze circuit hoge bedragen betaald voor placenta’s van toppaarden als Okidoki, Sapperdeflap, Toereledoki en Snelle Jelle (…).’ De jongens zouden elkaar vooral opfokken, ze willen niet alleen de beste sportauto’s, maar elkaar dus ook de loef afsteken met placenta. Hilarischer wordt het als de onbekende schrijver van dit stukje meldt dat zwemmers zich laten behandelen met dolfijnenplacenta en schaatsers met ijsberenplacenta! Gelukkig ziet Cruijff er weinig in, zo schrijft hij: ‘Van een ezelplacenta maak je geen renpaardplacenta. Ik ben ook niet zo’n vleeseter. Een paardenbiefstukkie oké, maar dan geen Poolse mayonaise.’
Maar goed, de methode is echter omgeven door raadsels, zo schreef het Nederlands Dagblad al in 2009. ‘Het vruchtbaarste placentavocht van koeien en paarden zou gebruikt worden in een zalf, waarmee de blessureplek met elektroden urenlang wordt gemasseerd. Aangezien Kovacevic zelf niets kwijt wil over de methode, is deze beschrijving door de voetballers de enige inside information.
,,Een geweldig product’’, noemt Robbert Trossèl van het Preventief Medisch Centrum Rotterdam, de placenta in datzelfde stuk in die krant. ,,De placenta zit vol met stamcellen, enzymen en eiwitten. Die zorgen voor een snellere wondgenezing.’’
Zijn collega’s uit de reguliere hoek reageren cynisch, lezen we verder. ,,Grappenmakerij’’, oordeelt orthopedisch chirurg Ad Diepstraten van het Erasmus MC. ,,Een sneller herstel dan verwacht betekent dat de oorspronkelijke blessure minder ernstig was dan gedacht.’’ Van de placenta zou geen helende werking uitgaan. ,,Sportgeneeskunde is omgeven door magie. Inwrijven met een pakje boter kan net zo’n spectaculaire genezing geven.’’
,,Het is niet uitgesloten dat de behandeling op de dopinglijst komt te staan”, zegt Herman Ram, directeur van de Dopingautoriteit, tot slot. ,,Als de oestrogenen, die vermoedelijk in de zalf zitten, in de bloedbaan terecht komen, kan dat problemen opleveren.’’ Mogelijk speelt het placebo-effect een rol, zegt Ram. ,,Wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt nog, dus een placebo-effect is niet uitgesloten. Dat zie je vaker bij nieuwe toedieningsmethoden. Door de hooggespannen verwachtingen kunnen goede resultaten geboekt worden.’’
Wat vindt onze expert en chemicus Johann Wiechers hier eigenlijk van?
‘Soms krijg je echt onmogelijke vragen’, laat hij ons weten, ‘en dit is er zo één. Waarom? Omdat je je als wetenschapper graag op feiten wilt baseren en die zijn (als ik het bovenstaande mag geloven) niet erg veel. Ik kan dan wel gaan zeggen dat ik alles geloof behalve die uitspraak van Cruijff, maar daar schiet niemand veel mee op.’
‘Het eerste wat we ons moeten afvragen is “Wat is een sportblessure eigenlijk?” Mijn vier kinderen hebben dat ook wel eens maar dit gaat lang niet altijd gepaard met huidproblemen. Een hamstring beschadiging is daar een voorbeeld van, aan de buitenkant zie je niets, maar van binnen doet het aardig zeer. De placenta zit inderdaad boordevol met allerlei interessante zaken zoals hierboven ook al werd aangegeven. Maar ik weet niet of dit op de huid wordt gesmeerd of oraal wordt ingenomen (Snelle Jelles worden tenslotte meestal oraal ingenomen), maar de verwijzing naar masseurs suggereert het eerste.’
‘Kijk, als die sporters open wonden hebben, kan ik me voorstellen dat dit extract enige positieve werking kan hebben, zolang de behandelende persoon maar weet dat het placenta materiaal steriel is. Maar zoals we inmiddels van de Q-koorts weten is dit niet altijd het geval. Stamcellen, eiwitten en dergelijke kunnen goed doordringen in de huid want die staat ja, immers open – als er tenminste sprake is van een open wond. Maar hij staat dan tegelijkertijd ook open voor bacteria. Die zijn niet erg nauwkeurig, maar ik verwacht niet dat een product (zoals bijvoorbeeld gemaakt van ijsberenplacenta’s) nu zo algemeen werkzaam kan zijn dat het voor zeer specifieke aandoeningen werkt. Waarom zouden anders onze vrienden, die in Zuid-Afrika straks het netje van de tegenpartij moeten laten bollen, zo specifiek het placenta-materiaal van de beste renpaarden willen hebben als het product zo algemeen werkt?
En dan het placebo effect? Of dat werkelijk bestaat, weten we pas nadat dit goed is uitgezocht. Maar waarom zou je dat überhaupt doen? Als je het spul zo ook verkoopt (klaarblijkelijk hebben we al een schaarste), wie heeft dan nog bewijs nodig? Nina Brink verkocht ook veel aandelen en niemand vroeg om bewijs. Wie heeft dat bewijs nu echt nodig? Alleen de kritische consument. Maar die gaat niet naar het bedevaartsoord Belgrado om zijn of haar sportblessures te laten behandelen. Die koopt ook geen World Online aandelen. Die wil eerst feiten zien. En die zijn er in de voetballerij sowieso moeilijk te krijgen. Waarom moet anders elke voetbalwedstrijd op TV zo uitgebreid worden nabesproken?
Toch geloof ik dat er een verband bestaat tussen de werkzaamheid van het placenta extract en of je vóór staat of achter staat in een voetbalwedstrijd. Zo zijn er in de 88ste minuut van de voetbalwedstrijd altijd opeens verdacht veel blessures en andere pijntjes die alleen spelers hebben die vóórstaan. Hoe zou dit paardenplacenta kunnen weten of het elftal van de ‘beschadigde’ speler achter staat en dat het daarom miraculeus snel zou moeten werken? Penetreert het dan sneller?
Gek toch eigenlijk, als ‘delivery scientist’ zou ik toch alles van ‘delivery’ af moeten weten…. Dus ook van placenta’s. En dat wist (en weet) ik duidelijk niet, want ik heb er al vier in de prullenbak gegooid….
Met vriendelijke sportgroet….
Johann.
Lees hier meer artikelen die we met Johann Wiechers maakten.
Meer weten over dit onderwerp?
Schrijf je in voor onze wekelijkse nieuwsbrief!
12 reacties
@ Aromax, op schrift/ beeldscherm kom je vrouwelijke kant blijkbaar tot uiting, vergeef me!
Aandacht is niet te meten of te doseren, alleen het effect is meetbaar al is dat natuurlijk ook weer subjectief.
Zelf werk ik in de acute zorg, hartbewaking, en maak dagelijks mee dat aandacht voor de mens in het geheel (holisme) werkt bij mondige en niet mondige patienten.
Daarom gruw ik van de term placebo-effect.
@Jolanda – zelf vind ik – als je weet, dat placebo helpt, waarom dan niet te leren om effectiviteit van het placebo juist te verhogen – leren welke factoren erbij zitten, welke ervan belangrijk zijn, zodat het werkt. En ja – je ontdekt er snel bij, dat een pil of crème of een druppel toch heel belangrijk zijn, al lijken ze nep te zijn. Ik zou het niet nep, maar een gematerialiseerde vorm van aandacht willen noemen (en vaak persoonlijke aandacht).
En ja – je kan zeggen, dat placebo nep is, omdat er niets in zit, maar je kan ook zeggen – er zit wel iets in het placebo, maar wat je nog niet kan meten met de wetenschappelijke methodes.
Even een paar dingen om de misverstanden te voorkomen – ik zou liever met “hij en hem” willen worden gerefereerd, dan met “zij en haar”, al is mijn anima (de vrouwelijke deel van de mannelijke ziel volgens Jung) mijn goede vriend 🙂 en over die antibiotica – ik naam het niet eens – de pijn ging weg op het moment, doen ik het in mijn handen kreeg – ik vond het mooi, wonderlijk en een beetje cliché 🙂
@ Het is nep omdat ik van mening ben dat een mens aandacht nodig heeft voor zijn probleem. Als verpleegkundige heb ik ook wel eens injecties gegeven met een fysiologische zoutoplossing gegeven. Dat werkte perfect, maar het probleem is dan niet opgelost. Daarna begint het werk, uitvragen van klachten, wanneer komt dat voor. Dan verwijzen naar een circuit waar men kan werken aan ander gedrag.
Iemand heeft een symptoom en dat kan je niet afwimpelen met een nep-pil.
Dagelijks zie ik patienten die allerlei smeerseltjes gebruiken voor pijn, geurtjes in de vorm van aromatische olie en homeopatische druppeltjes, die werken niet voor de aandoening maar wel voor het herstel. Het is gedrag, en als het werkt voor degene, vind ik het prima. Ik werk er zelfs aan mee.
Ook wat Aromax beschreef, een antibiotica nemen terwijl zij weet dat dat niet helpt bij koliekpijn, de aandacht voor haar werkte al!
Mijn definitie van nep vanuit mijn beroep is; iemand niet serieus nemen in zijn ziekte of klacht.
Volgens mij is er ooit een onderzoek geweest w.b. een placebo effect in de verzorging van patienten met dezelfde aandoening. Volgens mij waren het geplande heup of knie operaties. Een groep kreeg alle goede zorg, glaasje water, lekker bed, verzorgde maaltijden, mooie kamer, een zuster die alles voor je deed, mooie bloemetjes naast je bed, vers krantje, schone wc en douche, een echt kussen die regelmatig werd opgeschud en ga zo maar door. De andere groep kreeg een ongezellige kamer, een krakend bed, een rot kussen, moest vragen om een glas water, oude wc en douche, de krant van vorige week, een draak van een zuster. Voor beide groepen werd er w.b. de aandoening normaal gezorgd. Raad maar welke groep er eerder hersteld was en welke groep er complicaties hadden.
Dus nep of placebo-effect mag, maar leg het uit.
@jolanda, maar waarom zou het nep zijn, als het er in kan resulteren dat het helpt bij de genezing? wat is dan de definitie van nep? en nu ja, het middel mag gebakken lucht zijn, maar het gaat om de uitkomst – het effect en dat lijkt me dan geen nep – althans, het ligt er maar net aan hoe je het definieert. en dat zou dan ook betekenen dat het middel geen gebakken lucht meer is, maar een serieuze tool:-)
@ Aromax en Monique, klopt het gaat om aandacht en betrokkenheid. Zelf geloof ik niet zo in placebo’s, het is toch iemand neppen. Als je redeneert vanuit de klacht, mogelijkheden en alternatieven aanbieden (m.n. op gedrag) dan kom je een heel eind. Het kost kost om je in de mens te verdiepen maar dat levert heel wat op.
Wat betreft het placebo effect, dat is de combinatie van gedrag, aandacht en een beetje liefde!
@aromax, ik hoor ook wel vaker dat artsen er ook meer aandacht voor krijgen.
persoonlijke aandacht is ook zo’n mooi placebo, en dat krijg je bij een alternatief arts- hij luistert een uur of zo, terwijl een regulier in een ziekenhuis hooguit vijf minuten voor je heeft….
@Monique – klopt – het is een interessante spagaat. Alleen ik zou niet al te snel een conclusie trekken, dat je niet naar onderbouwing moet vragen – de luchtkastelen blijven de luchtkastelen – maar voor een goede placebo-effect moet je juist een goede onderbouwing hebben, anders wordt je luchtkasteel al snel weggeblazen voordat iemand met een kritisch vraag komt.
Maar het is een ingewikkeld balans met die placebo-effect – het werkt hoe beter hoe meer erin wordt gelooft en opeens wordt het grondig onderzocht en het schijnt minder goed te zijn en opeens – werkt het ook minder. Ik vind gewoon bijzonder hoe het soms werkt, zonder meteen conclusies hiervan te treken, want het balans is ingewikkeld en er zijn meerdere facetten (ook ethische) eraan verbonden.
Met medicijnen werkt het soms net zo ingewikkeld. Tijdens mijn medische studie heb ik vaker gemerkt, dat als een arts ziek wordt, dan gaat het vaak veel ingewikkelder en moeilijker om te behandelen – soms weet hij of zij te veel. zodat er geen placebo effect erbij kan ontstaan. Bij mij persoonlijk merk ik het b.v. aan het feit, dat ik geen pijn weg kan krijgen met de pijnstillers. Van andere kant – had ik ooit een heel erge nierkoliekpijn – echt ondraagbaar. En het is verdwenen op het moment toen ik een pil in mijn handen kreeg (en dat was antibiotica, wat helemaal niet op pijn kon werken). Ik weet toen, dat ik ongeacht mijn eigenwijsheid volledig bereid was om te overgeven aan een arts aan mij voor zou schrijven als maar de pijn stopte – volgens mij dat liet ook het placebo effect los.
Monique – voor mijzelf is het ook niet helemaal duidelijk hoe het soms werkt. Wel geloof ik, dat er soms ruimte moet zijn voor het effect en vaak is het ook (in elk geval wel hier op beautyjournal).
@aromax, interessante spagaat!..dus eh…men moet vooral claims blijven voeren, maar vraagt u niet naar de onderbouwing want u kunt van een koude kermis thuiskomen. da’s misschien veilig zolang het om cosmetica gaat (en in welke industrie dit natuurlijk op grote schaal gebeurt), maar wat te doen met medicijnen en gezondheid/ziekte?
Juist, Monique – dat is precies wat ze hebben ontdekt 🙂 En weet je wat hier naar is? Het stellen van kritische vragen en zaaien van twijfels over de werking van de middelen zorgt juist voor de “verlaging van placebo effect” 🙂
@aromax, maar je hebt gelijk, intelligente stelling…zie ik wel wat in (verhoging placebo effect:-)
@aromax, hoe je de effectiviteit van het placebo effect kan verhogen: nou, dat hebben ze al heel kundig gedaan- zeker die mevrouw wellicht in Servie, met haar placentakunsten, niet dan?
Ik moest meteen aan de film “Practical Magic” denken – daar was ook een episode over palcenta, die heksen in hun praktijken blijkbaar gebruiken.
En over hekserij en magie gesproken. Vanuit een magisch standpunt kan ik het mij heel goed begrijpen. Het is een bekend ritueel bij kannibalen – wil je net zo slim zijn als je vijdand, dan eet je zijn hersenen op, wil je net zo moedig zijn, dan eet je zijn hart op etc. Dat lijkt hier een beetje zo – ijsberen voor de schatsers en dolfijnen voor de zwemmers 🙂
En vanaf rationele standpunt – ik vind, dat het placebo effect soms wordt sterk onderschat en onterecht vermeden. Misschien is het juist handiger om te leren hoe je de effectiviteit van het placebo effect kan juist verhogen? 🙂