In oktober 2022 was ik te gast bij Esse Skincare in Zuid-Afrika. Daar waar deze prachtige gezondheidsproducten voor je huid gemaakt worden. Een week lang kreeg ik training over het microbioom van de huid en de mogelijkheden om met goede bacteriën zoals de Lactobacillus een nog beter huidmilieu op te bouwen. In dit artikel geef ik je inzichten over de opbouw van het microbioom van de huid en hoe we deze kunnen verbeteren en gezond houden.
Maar eerst even terug naar de basis, want wat is je microbioom precies?
Je microbioom is de som van alle microben die in en op je lichaam leven. Je lichaam kent meerdere microbioom-systemen: in je darmen, in je mond, in je vagina en op je huid. Deze potpourri van microben bestaat uit bacteriën, schimmels en virussen en is al 2.7 miljard jaar op deze planeet aanwezig. Deze vorm van leven is vele malen ouder dan de menselijke, waarvan resten zijn gevonden die tussen de 3 en 6 miljoen jaar oud zijn. Sterker nog, de moderne mens bestaat pas 300 duizend jaar.
Alle organismen zijn gastheer voor microben op deze planeet
We hebben veel meer microben in en op ons lichaam dan we aan cellen hebben: we dienen simpelweg als gastheer voor dit primaire systeem. Dom zal ik ze nimmer noemen, want het is ontzettend ingenieus hoe de wereld van microben samenwerkt met ons immuunsysteem. Ze zijn, wanneer in balans, medeverantwoordelijk voor onze gezondheid. Zo ver gaat dat.
Talg is voeding voor de goede huidbacteriën
Het microbioom van je wordt beïnvloed door vele factoren om het gezond te houden. Zo is er de hoeveelheid sebum (talg) die heel belangrijk is als voeding voor de goede bacteriën, evenals de hoeveel zuurstof die ook voor balans zorgt of bij gebrek aan of juist teveel voor een disbalans tussen de goede en de pathogene bacteriën. De temperatuur van je huid is ook van invloed, evenals de zuurgraad, UV-straling en zelfs de structuur van je huid.
Reinig je huid niet overdadig, een beetje talg en zout is goed
Je talgklieren produceren talg en je zweetklieren zorgen voor een hoeveelheid zout. We zijn gewend dit snel van onze huid te wassen. Echter is talg voeding voor de gunstige microben en zorgt het zout voor een bescherming tegen het groeien van ziekmakende microben. De wijze waarop je huid is opgebouwd met een structuur van steentjes die trapsgewijs gelegd zijn (als het ware) zit vol keratinocyten en dat zijn ook weer voedingsstoffen voor bepaalde goede bacteriën.
Het immuunsysteem als verkeersregelaar
Je immuunsysteem ondersteunt het microbioom en wordt o.a. aangestuurd door de goede microben. Zij controleren ook de talgproductie en produceren samen met de huid antimicrobiële vetten en peptiden als er te veel ongewenste microben ontstaan, om deze af te weren.
We hebben al eens verteld dat het ’s ochtends beter is om je huid alleen met lauw water te wassen, om het sebum niet te verwijderen. Dit sebum vormt een belangrijke voedingsbron voor gunstige microben.
Wat leeft er op je huid?
Op de huid zijn inmiddels door wetenschappers een aantal belangrijke bacteriën gedetecteerd die ook van invloed zijn op je huidgezondheid. De meest bekende zijn:
- Actinobacterien zoals de propioni en de corynebacterie. Je vindt deze vooral in haarfollikels. Propioni kan ook een rol spelen bij acne.
- Firmicutes zoals de staphylococcen en de lactobacilli. Lactobacilli zijn producenten van melkzuur en daarmee goed voor de hydratatiegraad en de pH-waarde (die beter iets lager kan zijn, want daarop gedijen slechte bacteriën niet goed) van de huid. Tot slot zorgen ze voor een sterkere huidbarrière, een selectief systeem dat ons beschermt tegen allerlei mogelijke invloeden van buitenaf. Zonder deze barrière zouden er allerlei stoffen en pathogenen ons lichaam kunnen binnendringen. Een verzwakte huidbarrière is dan ook vaak één van de oorzaken van huidproblemen en -ziekten.
- Dan zijn er ook nog schimmels (dermatofyten). Deze leven meestal vrijelijk of in symbotische relaties met elkaar op de huid. Van schimmels kun je aardig ziek worden, echter kunnen ze ook gewoon bestaan zonder invloed te hebben. Voor de natuur zijn schimmels heel belangrijk. Ze vervullen belangrijke rollen in het gezond houden van ecosystemen.
- Virussen zijn fascinerend omdat ze DNA bevatten, beschermd door een eiwitcoating. Ze zijn het allerkleinst van alle microben en ze infiltreren gemakkelijk in cellen, maar ook in bacteriën. Het zijn sluwe vossen, om maar zo te zeggen.
Leuk om te weten is dat de meeste bacteriën eigenlijk op de voeten gevonden worden. De meeste schimmels op de hoofdhuid en de meeste virussen op vochtige plekken als in het kommetje van je ellebogen.
Kom in contact met andere ecosystemen: gezond voor je microbioom!
Zoals ik al eerder aangaf, kunnen we absoluut niet zonder microbioom-systemen. Ze houden ons gezond en in leven. Ze helpen bij voedselverwerking, de productie van vitamine K, het behouden van een gezonde bloeddruk, verwerking van medicijnen en giftige stoffen en beschermen tegen ziekteverwekkers.
Voor je gezondheid wordt geadviseerd om vooral ook in contact te komen met microben ui de natuur, van andere mensen en van dieren. Dit bevordert de diversiteit. Deze is in de laatste eeuwen enorm afgenomen (ruim 1/3) door het veelvuldig binnenzitten en milieuvervuiling.
Interessant om te weten is ook dat jouw microbioomsystemen in de basis vrijwel onveranderlijk zijn in je leven. Bij (natuurlijke) geboorte krijg je een boost lactobacilli mee vanuit de vagina van je moeder. Deze dringen diep in de huid door en gaan meteen een samenwerking aan met je immuunsysteem. Alleen in de puberteit ondergaan de systemen nog een grote shift.
Elk mens heeft een unieke microbioom
Dat neemt niet weg dat er verschillen zijn. Elk mens heeft een uniek microbioom, het is een persoonlijke handtekening. Bekend is dat met mensen met atopisch eczeem minder variëteit hebben en meer staphylococcus areus. Bij acne speelt zoals gezegd de hoeveelheid propioni een rol. Dit zijn maar kleine voorbeelden. De werkelijkheid is nog veel diverser en daar gaat de komende jaren vanuit de wetenschap nog veel meer duidelijk over worden.
Wat zijn belangrijke voedingsbronnen voor het microbioom?
Voedingsbronnen worden prebiotica genoemd. Ze stimuleren de populatiegroei en instandhouding van de goede bacteriën. Dit werd in 1995 (pas) ontdekt door wetenschappers Glen Gibson en Marcel Roberfroid.
In het algemeen gaat het bijvoorbeeld om suikers. Maar dan niet de snelle suikers uit snoep en koek etc., want die worden ook razendsnel door de pathogene bacteriën opgenomen. Het gaat om speciale lange-keten-suikers. Zoals inuline en fructo-oligosacchariden, ze stimuleren de goede melkzuurbacteriën.
Ook GOS (galactaan, een vezel) uit melk wordt aanbevolen, het stimuleert de goede bifido- en lactobacilli. Zetmeel is ook nuttig, omdat het graag gebruikt wordt door de ‘firmicutes’ zoals staphylococcen en de lactobacilli. Verder worden flavonoïden uit bijvoorbeeld cacao geadviseerd omdat ze melkzuurbacteriën stimuleren.
Huidvetten krijgen een bijzondere aandacht in dit verhaal. Het zit boordevol voeding voor de microbiota. Denk aan ceramiden, cholesterol, verzadigde vetzuren en squalaan. Het is een prachtige natuurlijke moisturizer, maakt de huid waterproof en beschermt in lichte mate tegen UV-straling. Vergelijk het met een UVB-filter factor 2. Bovendien werkt het, in normale hoeveelheden, antibacterieel en produceert het in vet-oplosbare antioxidanten.
Wat zijn probiotica?
Kort gezegd: levende bacteriekolonies, die invloed hebben op de fysiologie van hun gastheer, in dit geval de mens. Het wordt steeds duidelijker dat ze een impact hebben bij welvaarts,- darm- en huidziekten. De bekendste bacteriën zijn lactobacilli en bifidobacteriëen. Ze hebben een positieve invloed op je immuunsysteem, allergieën, helpen bij een snellere genezing en ze scheiden antibacteriële peptiden uit.
Lactobacilli zijn zo goed voor de huid, omdat ze beschermen tegen pathogene indringers, de hydratatie van je huid op peil houden, de pH- waarde van je huid beschermen en verlagen als dat nodig is. Ze helpen huidgevoeligheid te verminderen en overall remmen ze verschijnselen van veroudering af in de huid. Simpelweg omdat de huidbarrière wordt versterkt. Lees hier meer over probiotica als anti-aging middel.
Ze zijn daarom ook uitermate nuttig om via huidverzorgingsproducten op de huid te gebruiken.
Wat kun je doen met huidverzorging?
Met de skincare van Esse, die helemaal geformuleerd is rond lactobacilli, kom je een heel eind met goede verzorging. Lees dit interview met oprichter Trevor Steyn nog maar eens, dan wordt het duidelijk. Lactobacilli zijn onze grootste vriendjes. Ze helpen het complete milieu van goede, gezondhoudende bacteriën in stand te houden. Daarnaast hebben ze uitstekende hydraterende eigenschappen. Hydratatie is van het allergrootste belang om alle celfuncties normaal te houden. Bekijk hier ook een korte video hoe dit werkt met probiotica.
Maar wat is de impact van behandelingen op je microbioom in het instituut?
Esse Skincare heeft daar aardig wat onderzoek naar gedaan. Mede natuurlijk omdat met Esse ook huidbehandelingen in instituten gegeven worden.
Behandelingen die het huidmicrobioom niet schaden zijn:
- behandelingen met galvanische stroom
- vacuümmassages
- behandelingen met microstroom
- behandelingen met ultrasound
- behandelingen met LED licht, met radiofrequentie en microneedling (mits tot max 0.5 mm in de huid)
Behandelingen die het huidmicrobioom verstoren zijn:
- dermabrasie
- diepe chemische peelings
- dermaplaning
- plasmabehandelingen waarbij verhitting plaatsvindt om huid te laten krimpen
De effecten van laser en mesotherapie zijn op dit moment nog onbekend. Er is nog geen eenduidigheid over in de wereld van beauty en het microbioom.
Belangrijk: minimaliseer ontstekingsreacties en daarbij geldt less is more
Gebruik producten die gefocust zijn op versterking van de huidbarrière. Heel goed hiervoor zijn producten met probiotica. Ze helpen het helingsproces van de huid te versnellen en verbeteren de homeostase van de huid waardoor de vochthuishouding verbetert. Denk bij heling ook aan gewone huidcondities die niet fijn aanvoelen: droge huid, eczeem, rosacea etc.
Hieronder vind je tips voor artikelen met goede informatie over huidverzorging en huidverbetering met probiotica (waaronder ook levende bacteriën) van Esse Skincare.
- Lees hier alles over hoe pre- en probiotica in Esse Skincare helpen het verouderingsproces van de huid af te remmen
- Lees hier hoe mooi met probiotica acneproblemen verminderd en zelfs opgelost kunnen worden met Esse Skincare
- Monique deed de 30 dagen challenge met Esse Skincare: to rewild her skin. Hoe beviel dat?
Hoe gaat een huidbehandeling waarbij 5 miljard levende lactobacilli op je huid worden aangebracht? Bekijk de video:
