De huid heeft erg te lijden onder kankerbehandelingen. Heel af en toe besteden we daar op BeautyJournaal aandacht. Denk nog eens aan het indrukwekkende verhaal van schoonheidsspecialiste Angelique Huybregts-Naus van Jolique uit Reuver .
‘Smeer er maar vaseline op’ is niet meer te verkopen
En serieus, er moet veel meer aandacht voor komen. Steeds meer mensen krijgen in hun leven te maken met tumoren en kunnen dan voor de keuze komen te staan om heftige behandelingen te ondergaan. Het aloude adagium van ‘smeer er maar vaseline op’ is echt niet meer te verkopen aan moderne vrouwen en mannen.
Als je huid echt pijn doet…
De pijn en het ongemak van een gortdroge droge huid en nagels moet echt serieuzer genomen gaan worden.Daarom ben ik heel blij dat er een dermatoloog is in ons land die zich werkelijk het lot van kankerpatiënten met aangedane huiden aantrekt. Een gesprek met oncodermatoloog Annemie Galimont over haar missie – en die overschrijdt ’s lands grenzen.
Zo belandde oncodermatoloog Annemie in het onderzoek
Het is alweer 14 jaar geleden dat Annemie’s interesse gewekt werd voor de problemen van kankerpatiënten met hun huid. Het was ook wel een schot in de roos, want ze deed mee aan studie in Leiden voor darmkanker patiënten met nieuwe doelgerichte kankertherapieën die daarvan als bijwerking huidaandoeningen kregen. De oncologen zochten een dermatoloog om de huiduitslag te onderzoeken. het ging toen om darmkanker.
Tomeloze energie
Ik spreek Annemie in het voorjaar aan de telefoon. Ze is druk, ze is altijd druk. Deze ambitieuze vrouw die ook een vrij toegankelijk online platform heeft opgezet voor huidexperts om meer kennis van afwijkingen bij kankerpatiënten te krijgen: onlinedermatologie.nl. Op de timeline van haar Facebookpagina ‘onlinedermatologie’ houdt ze al haar volgers nauwgezet op de hoogte van de ontwikkeling ervan. Ook beheert ze een besloten Facebookgroep waaraan huidprofessionals kunnen deelnemen.
Geraakt door het verdriet
Annemie was geraakt door het verdriet dat ze toentertijd tegenkwam bij patiënten. Ze vertelt: ‘Ze zaten onder de puistjes op hun lichaam, hadden een heel droge huid en eczeem. Ik mocht ze onderzoeken maar ik kreeg het voor elkaar om ze ook meteen te mogen behandelen. Als huidaandoeningen zo verspreid over een groot lichaamsoppervlak voorkomen, heeft dat een grote impact op de kwaliteit van leven.
Met collega’s wereldwijd
‘Het was ook in die tijd dat ik contact ben gaan zoeken met buitenlandse collega’s. Ik wilde weten hoe zij dit aanpakten. Uiteindelijk resulteerde mijn inspanning in een stappenplan voor Nederlandse dermatologen om huidbijwerkingen van de doelgerichte therapie te gaan behandelen.’
Trots
Vanzelfsprekend is Annemie hier erg trots op, anders ik wel, voor alle lezers van BeautyJournaal. Kanker is niet alleen maar een celwoekeringsprobleem, het is een ziekte die op vele niveaus aangrijpt. Zowel door de woekeringen als door de behandelingen. Zowel fysiek als mentaal hakt het erin.
Hoe eerder je begint, hoe beter
De focus voor haar trainingsprogramma lag aanvankelijk voor de oncologisch verpleegkundigen. De eerste lijn die medicatie voor de huid adviseert. ‘Wat geef je bij puistjes? Adviseer je dan een creme, een pil of een antibioticum? Bijvoorbeeld middelen die we ook bij rosacea gebruiken, zoals metronidazol? En bijvoorbeeld hormooncremes bij eczeem? Hoe eerder je het probleem kan aanpakken, hoe beter de behandeling verloopt.
115 duizend mensen per jaar krijgen kanker
Jaarlijks krijgen 115 duizend mensen in Nederland kankers (cijfers 2020). Volgens Annemie is niet duidelijk hoeveel therapieën ook klachten aan de huid geven. ‘Berucht zijn natuurlijk chemotherapie en bestraling, maar ook daarbinnen zijn grote verschillen. ‘ Er zijn natuurlijk steeds meer soorten chemotherapie en ook bestralingskuren worden op diverse sterkten gegeven.
Als de celdeling wordt afgeremd
‘Behandelingen voor long- en darmkanker geven veel bijwerkingen aan de huid,’ vervolgt Annemie. ‘Deze medicaties remmen ook de celdeling van de huid. Hierdoor ontstaat een ontstekingsreactie in de huid (de lichaamseigen afweer keert zich tegen zichzelf), waardoor de architectuur van de huid verandert – tot in de talgklieren.
Als de huidbarrière instort
‘Hierdoor ontstaan er puistjes en later zie je dat de huid dunner en kwetsbaarder wordt. Je ziet na verloop van tijd ook afwijkingen aan de haren en nagels ontstaan. Het uitrijpen van de huid- en haarcellen raakt volledig verstoord. De huidbarrière stort hierdoor ook in.
Ongecontroleerde schade
Ook chemotherapeutica werken volgens het principe van het afremmen van de celdeling. Deze middelen doen dat behoorlijk ongecontroleerd. Hierdoor wordt ook de huid aangetast als orgaan. ‘Maar dit is afhankelijk van de huidgevoeligheid.’
Handen en voeten lijden het meest
Het grootste huidprobleem ontstaat verder aan handen en voeten. Annemie vertelt dat ze kapot gaan, waardoor je niet goed meer kan lopen of dingen kunt vasthouden. ‘ Jezelf aankleden, je billen afvegen, noem het maar….Het begint altijd met roodheid en tintelingen en dan komen er kloven in de huid die vochtig zijn. Deze bijwerkingen horen bij het type chemo dat gegeven wordt. Ze zijn niet het gevolg van de kanker zelf. We hebben een overzicht van bijwerkingen van de verschillende typen chemotherapie.
Weinig klachten bij antihormoontherapie
Annemie benadrukt dat bij vrouwen die antihormoontherapie hebben relatief weinig klachten ziet. ‘Tenzij het om wat haaruitval of juist ongewenste haargroei gaat. De huid kan wat droger worden, de veroudering van de huid kan iets sneller gaan. Bij deze therapievorm wordt de productie van oestrogeen zoveel mogelijk stilgelegd. Oestrogeen is belangrijk voor de huid, maar uiteindelijk gaan alle vrouwen de menopauze in. Dus krijgen alle vrouwen dit soort verschijnselen.’
Focus houden
Annemie Gallimont is zich als dermatoloog nu op het wereldtoneel met collega’s aan het organiseren in netwerken die meer onderzoek kunnen gaan doen naar de bijwerkingen van antikankermiddelen voor de huid. Ze benadrukt dat het nog een relatief jong onderzoeksveld is, veel antikankermiddelen zijn ook nog vrij nieuw. Wil je goed onderzoek kunnen doen moeten middelen toch al langer ‘op de markt’ zijn.
Wat gaat er fout in huidverzorging?
Natuurlijk vraag ik me als journalist ook meteen af wát er dan precies fout gaat in de huidverzorging bij kankerpatiënten. Annemie: ‘Eerst lag de focus vooral bij het genezen van mensen, de kwaliteit van leven was hier aan ondergeschikt. Pas het laatste decennium zie je dat er meer aandacht voor komt – ook met voeding, beweging, mentale ondersteuning. En nu komt er aandacht voor de huid. Ook voor het mondslijmvlies komt steeds meer preventieve aandacht. Internationaal is een van onze speerpunten een preventieve huidzorg.
Heeft de huidarts een affiniteit met natuurlijke crèmes?
‘Ik ben erg voorzichtig met het advies voor natuurlijke producten. Het klinkt zo lief, maar ook die stoffen, en de bereiding – de chemische processen die nodig zijn om die stoffen te kunnen gebruiken, kunnen irriterend zijn.
Kennis van plantencomplexen ontbreekt
Verder vind ik het probleem met natuurlijke producten dat er vaak complete plantcomplexen gebruikt worden en wij niet weten wat daar exact in zit. Bij een kapotte huidbarriere moet je toch heel voorzichtig zijn met wat je erop smeert, want het gaat ook door die barrière heen het lichaam in.
Advies opvolgen
De huidarts ziet liever dat patiënten haar dermatologisch advies opvolgen en niet zelf met crèmes aan de gang gaan. Juist omdat ze dan helemaal niet meer weet wat er op die huid terecht komt. Je moet weten welke medicatie de huidafwijking heeft veroorzaakt en welke stoffen daar tegenover staan die dat proces kunnen afremmen. Het luister nauw.
Vrouwen willen geen vaseline
Ze is voorstander van stevige terugvettende producten zonder geur- en kleurstoffen, en met het liefst maar een kleine inci-lijst. Liever geen producten waarin ook van alles tegen huidveroudering en pigmentproblemen verwerkt is. Ja, ze begrijpt heel goed dat vrouwen paraffine-vaseline crèmes niet fijn vinden. Dat vrouwen iets luxueuzers willen, meer beleving, en ze zegt er zeker naar te kijken. Ook met haar buitenlandse collega’s: welke beautymerken mogen ook op de lijst komen.
Preventieve huidverzorging staat nog in de kinderschoenen
Annemie geeft toe, preventieve huidverzorging bij kanker staat nog in de kinderschoenen. ‘Onze eerste stap als oncodermatologen was dus het in kaart brengen van alle bijwerkingen aan de huid en deze te kunnen behandelen. Nu is het tijd voor preventie. We verzamelen met de internationale groep expert-opinions en werken aan protocollen. Dan zullen we de boer op moeten gaan om oncologen te gaan overtuigen van onze behandelingsadviezen.
Oncologen hebben het erg druk, en moeten vanwege de complexiteit van kanker en behandelingen met veel andere disciplines samenwerken: diëtisten, fysiotherapeuten, thuiszorg. Het is bijna een militaire operatie om de patiënten door die processen heen te begeleiden. Ook komen er nog telkens nieuwe medicijnen bij en ook die moeten we allemaal bestuderen.
Gratis E-learning voetverzorging
Annemie heeft onlangs een gratis E-learning gemaakt voor pedicures. Het is gratis te volgen. Mooi werk van Annemie. Ook kijkt ze ernaar uit om scholing te gaan geven aan specialisten in de huidverzorgende beroepen: van schoonheidsspecialiste en huidtherapeuten tot kappers.
Off you go, Annemie.
Lees ook:
