Pijnklachten rond je anus? Over aambeien, soa’s en wondjes…..

09:58 - 05:59
luistertijd 09:58 - leestijd 05:59

Problemen aan de anus zijn voor de meeste mensen een laatste taboe waarover niet graag gesproken wordt, en sterker nog, ook niet graag voor naar de huisarts of specialist wordt gegaan. Maar wist je dat voor dit speciale gebiedje aan het einde van de endeldarm een speciale dokter bestaat?  De proctoloog, en hij/zij behandelt niet anders dan aambeien, marisken, geslachtsziekten en zweertjes in dit oh zo gevoelige gebied dat het proctum wordt genoemd. Steve de Castro, proctoloog en maag/darmchirurg bij het medisch centrum Jan van Goyen in Amsterdam, vertelt erover.

Proctoloog en chirurg Steve de Castro

Geen gebied kent zoveel kleine en hinderlijke kwaaltjes

Jeuk, bloedverlies, niet kunnen poepen, of veel te harde poep, waardoor je te hard gaat persen en er kloofjes ontstaan. Huidflapjes, die met een mooi woord marisken worden genoemd, en dan nog de beroemde aambeien, van binnen of vanbuiten, opgezwollen bloedvaatjes – maar liefst 1 op de 4 Nederlanders heeft ze. De kwaaltjes kunnen divers van aard zijn, zoals ook de oorsprong van de klachten. Steve ziet twee dagen per week cliënten op het speciale proctologie spreekuur. Mannen en vrouwen tussen met name de 20 en 40 jaar.

Een op de 4 heeft aambeien

Aambeien zijn het meest voorkomend, en vooral bij vrouwen, en dan met name rond de zwangerschap, vanwege druk van de baarmoeder op de grote holle ader. Steve vertelt: ‘Bloedafvoer van de benen naar hart gaat door baarmoedergroei langs zijwegen en dat zijn de bloedvaten rondom de anus. Die gaan dan opzwellen omdat er teveel druk op komt te staan. Vergelijk het maar met file op de A2, als deze snelweg verstopt raakt, gaat het verkeer via de zijwegen.’

Uitwendig en inwendig

Aambeien kunnen uitwendig en inwendig zitten. Steve: ‘Van de uitwendige heb je de minste last. Ze gaan meestal binnen drie weken vanzelf weer weg. Drogisterijproducten kunnen de pijn verzachten, maar versnellen het helingsproces niet. Let goed op je stoelgang. Druk niet te hard en zit niet te lang op het toilet.’

Drie kussentjes met een functie

De inwendige aambeien ontstaan uit drie kussentjes die we allemaal aan het einde van de endeldarm hebben. Ze zorgen ervoor dat de kringspier lucht- en waterdicht afsluit. Steve licht toe: ‘Alleen als je veel druk zet kunnen ze enorm opzwellen. Dan komen ze naar buiten en dan zijn ze kwetsbaar. Je kunt pijn krijgen en bloedverlies.’

Aambeien rond de anus

Ze veren terug of hangen als trosjes eruit

‘Er zijn verschillende stadia. Bij fase 1 zitten ze nog vanbinnen. In fase 2 komen ze tijdens het ontlasten naar buiten, maar glippen ze spontaan daarna weer terug. In de derde graad komen ze eruit, en moeten ze door de client teruggeduwd worden. Bij de vierde graad zijn ze permanent buiten de anus zichtbaar.

Loop niet door, uit schaamte

‘Mensen lopen er vaak te lang mee door, door schaamte. Ze kunnen wel 8 centimeter groot worden en dat zien we dan ook. De variatie aan pijnklachten is divers. Sommige mensen hebben van een heel kleine aambei al heel veel last, een ander kan zelfs met grote aambeien nog door lopen.

Behandeling met rubber bandjes

‘Aambeien die nog klein zijn knellen we af met rubberen bandjes die we met een speciaal apparaatje er omheen schieten. Een eenvoudige ingreep. De aambei sterft af in de uren erna en die poep je uit. Je houdt een klein littekentje over, waar je niks van merkt. Het kan wel zijn dat het een paar keer herhaald moet worden. Het geeft eigenlijk geen complicaties, wel nog twee dagen een onprettig gevoel in het gebied. Zijn de aambeien groot dan werken de bandjes niet en verwijderen we ze operatief.

Scheurtjes en kloofjes

Ook scheurtjes en kloofjes rond de anus zijn net als aambeien meestal het gevolg van een veel te harde stoelgang, als gevolg van verkeerde voeding. ‘Daar scheurt de kringspier letterlijk bij in, ’zegt Steve. ‘Het gebeurt altijd aan de kant waar hij het minst goed doorbloed is, en dat scheurtje wordt dan makkelijk een chronische zweer. Een wondje dat elke keer als je weer poept pijn doet, weer opengaat en bloedt. De bacteriën zijn niet eens het ergste, daar kan je lichaam wel mee omgaan.

Jeuk door aambeien komt veel voor

Hoe vaak poepen we gemiddeld?

‘Het varieert van 1 keer per dag tot om de dag met uitschieters naar meerdere keren per dag tot eens per week. Als je het niet dagelijks doet hoeft de ontlasting niet per se harder te worden, weten we. Waarom sommige mensen het minder vaak doen heeft te maken met aanleg: fysiologische processen, de lengte van je darm, je voedingspatroon. Wie teveel snelle suikers eet en weinig vezels en weinig drinkt, krijgt harde compacte ontlasting. Lange en zachte ontlasting zie je bij mensen die veel groente en fruit eten, veel vezels binnen krijgen en voldoende vocht.

Vaker poepen als je ongesteld bent

‘Ook bepaalde medicijnen van invloed: pijnstillers met morfine achtige werking geven slechte ontlasting en ijzertabletten. Wist je dat vrouwen die ongesteld zijn, vaker moeten poepen? De hormonen triggeren dat.’

Behandeling met Botox

‘Zweertjes en kloofjes behandelen we met medicatie die de kringspier beter doorbloedt en laat ontspannen, en we gebruiken ook Botox. Dit injecteren we in de kringspier waardoor de kringspier zich wat laat ontspannen, en waardoor de doorbloeding toeneemt en dat zweertje makkelijker kan genezen.

‘Je hoeft niet bang te zijn voor overdosering, omdat de kringspier altijd een intrinsieke spanning heeft. Omdat hij wat wijder staat laat je wel wat makkelijker scheetjes. Bij tussen de 0 en 5% van de patiënten kan wat lekkage ontstaan, maar dat is een verwaarloosbare bruine veeg in je ondergoed en dat is altijd tijdelijk van aard. Het effect houdt een week of zes aan en kan herhaald worden. We passen 2×30 eenheden toe per keer. Wij gebruiken Dysport. Vroeger kreeg je een knipje in de kringspier. Dat is niet omkeerbaar, dus dat doen we liever niet meer. Er gaat wel een traject aan vooraf, voordat we op Botox overgaan: met zalfjes om kringspier te ontspannen en poeders om de ontlasting zacht te maken.

Marisken ofwel huidflapjes

Marisken zijn meestal overblijfselen van doorgemaakte aambeien. Vaak van uitwendige aambeien. Het is uitgerekte huid rondom een bloedvat dat weer gekrompen is. ‘Wederom na zwangerschap zien we het regelmatig. Ze kunnen echt groot zijn. Je wordt er oud mee hoor, maar laat ze weghalen als je er kwaliteitsbeperking van ondervindt. Jeuk, pijn, bloedverlies, gene’, en als je jezelf daardoor niet goed kan schoonhouden.

Met de proctoscoop wordt inwendig onderzoek gedaan

Wegsnijden onder narcose

‘Marisken snijden we wel weg, onder narcose, want het is huid. Huid zit vol met zenuwen, daarom kan dat niet met elastiekjes, zoals bij aambeien. Aambeien zitten in het slijmvlies en daar zitten geen zenuwen in. Dat is vrijwel gevoelloos. Het doet na de ingreep nog wel even flink zeer. Er zit een wondje aan de kringspier dat gemiddeld een keer per dag opengaat. Gelukkig is 95 procent van de patiënten uiteindelijk blij met het resultaat.

Jeuk

Zijn het bij kinderen vaak wormpjes die de jeuk veroorzaken, bij volwassenen ligt dat toch anders. Jeuk wordt meestal veroorzaakt door inwendige aambeien in een fase 2. Steve: ‘Ze drukken op de kringspier, waardoor er vocht uit je anus sijpelt en dat gaat irriteren met jeuk tot gevolg. Het zijn smetplekken. Het gebied behoort droog te zijn.

Afscheiding

Een afscheiding die doet denken aan pus, een afscheiding die wat rosé-kleurig is omdat er bloedspoortjes in zitten, in combinatie met jeuk: het zijn vaak symptomen van een geslachtsziekte. Denk aan syfilis, gonorroe. ‘Bij hiv-patiënten zien we vaker het humaan papiloma virus (hpv of wel genitale wratten).’ Volgens Steve is het vooral voor homoseksuele mannen oppassen met geslachtsziekten. Hoewel vrouwen ook niet moeten denken dat ze veilig zijn. Met anale seks loopt je net zo goed het risico erop, ondanks je met anale seks niet zwanger wordt! Condoomgebruik is ook hierbij een must.

Hoe kun je voor jezelf onderscheiden of het een genitale wrat is of een aambei? ‘Niet…dat moet de arts beoordelen. We adviseren homoseksuele mannen met hiv om hun anus regelmatig te laten checken, anders is die check-up routine niet nodig. Gelukkig maar geven vrijwel alle soa’s klachten, dus meld je meteen als je het niet vertrouwd, bij je huisarts.

Tot slot vertelt Steve de Castro nog dat de onderzoekjes natuurlijk niet leuk zijn, maar zeker niet pijnlijk. ‘Het onderzoek doen we met een proctoscoop waar een lampje aan zit waardoor we makkelijk van binnen kunnen kijken. We zien het slijmvlies, zweertjes, soa’s, aambeien. We kijken tot ca 15 cm in de endeldarm.

‘Wij proberen mensen vooral erg op hun gemak te stellen, en het taboe rond dit lichaamsdeeltje te doorbreken. Vermijdt dus vooral de zorg die wij proctologen bieden niet, omdat je het gênant vindt. Ontstekingen en aambeien woekeren anders door en dat maakt genezing en/of verwijdering een stuk lastiger’

Lees ook