Onderzoekers van het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis in Amsterdam hebben ontdekt hoe cellen van het afweersysteem die na een infectie achterblijven in de huid bescherming bieden tegen nieuwe infecties. Het onderzoek werd geleid door professor dr. Ton Schumacher, die als immunoloog bestudeert hoe verschillende onderdelen van het afweersysteem werken. Het onderzoek is gepubliceerd in Science.
Afweercellen
Geheugencellen zijn afweercellen die onthouden hoe schadelijke indringers zoals bacteriën en virussen eruit zien. Hierdoor kan er snel actie ondernomen worden als ze opnieuw zo’n indringer tegenkomen. Er zijn echter nog veel vragen over hoe dit precies in zijn werk gaat.
Nieuwe infecties voorkomen
Schumacher bestudeerde geheugencellen genaamd CD8+ T-cellen. “We wisten al langer dat er na een infectie van de huid van dit soort cellen aanwezig blijven en dat ze de huid beschermen tegen een hernieuwde infectie. Maar er blijven maar heel weinig van die cellen achter. Dus hoe kunnen zij dan toch een groot stuk huid beschermen?”
De cellen slaan alarm bij bekende indringers
De onderzoekers hebben nu ontdekt dat geheugencellen in de huid bescherming bieden door alarm te slaan op het moment dat zij een bekende indringer tegenkomen. Als alarmsignaal scheiden ze stoffen uit die zich snel verspreiden door het omliggende weefsel. Deze signaalstoffen zetten vervolgens allerlei antibacteriële en antivirale genen aan in de omliggende huidcellen. Die genen zitten standaard al in de cellen, maar staan normaal ‘uit’, om energie te besparen. Het gaat bijvoorbeeld om genen die voorkomen dat virussen cellen binnendringen en zich daar gaan vermenigvuldigen.
Professor dr. Ton SchumacherBescherming tegen meerdere virussen
“Wat verder opmerkelijk is, is dat de genen die aan worden gezet bescherming kunnen bieden tegen een breed scala aan indringers”, aldus Schumacher. Dat betekent dat als de geheugencellen bijvoorbeeld een herpesvirus herkennen, er in het omliggende weefsel genen worden aangezet die niet alleen helpen het herpesvirus te bestrijden, maar ook andere virussen. Er treedt dus een heel brede, eerstelijns afweerreactie op.
Belangrijke resultaten
De resultaten van dit onderzoek zijn belangrijk voor de preventie én behandeling van uiteenlopende ziekten. Schumacher werkt zelf aan immunotherapie, een nieuwe klasse van kankerbehandelingen waarbij het eigen afweersysteem wordt gestimuleerd om kankercellen op te ruimen.
Onderzoekers van de Amerikaanse Universiteit van Minnesota hebben een soortgelijke ontdekking gedaan. Ook dit onderzoek zal in Science verschijnen. Deze groep, onder leiding van David Masopust, werkte met een iets andere insteek aan hetzelfde onderwerp en vond vergelijkbare resultaten. De Amerikaanse onderzoekers willen de nieuwe inzichten gaan gebruiken voor de preventie van besmetting met geslachtsvirussen zoals herpes en HIV.
