Niacine/ Nicotinamide voor gezond cholesterol

Vitamine B3 speelt een belangrijke rol in de cholesterol huishouding. Van alle goede eigenschappen die aan deze vitamine worden opgehangen, is dit wetenschappelijk het best aangetoond. Niacine verlaagt het totaalcholesterol, LDL-cholesterol, VLDL-cholesterol en de triglyceriden. Een ander belangrijk effect van niacine is herstel van ons DNA, d.w.z. het repareren van de genetische schade aan cellen, veroorzaakt door virussen, medicatie of andere toxische verbindingen. Lees hier wat suppletiedeskundige Anne Andela er allemaal over te vertellen heeft.

Niacine, oftewel vitamine B3 is een wateroplosbaar vitamine uit de vitamine B complex serie. Net als de andere vitamine B’s zorgt dit vitamine ook voor onze energieproductie en bevordert het de werking van ons zenuwstelsel. De vitamine B’s zijn nodig voor een gezonde spijsvertering, huid, haren, ogen en lever. Niacine is tevens betrokken bij de vorming van steroïde hormonen in de bijnier. Niacine komt veelvuldig voor in onze voeding en wordt daarnaast door het lichaam zelf gevormd uit het aminozuur tryptofaan (dat via de eiwitten in onze voeding wordt aangeleverd). Een tekort aan vitamine B3 is dan ook zeldzaam. Overigens is voor de omzetting van tryptofaan in niacine ijzer, vitamine B2 en vitamine B6 nodig. Niacine wordt in ons lichaam vervolgens omgezet in de andere vorm van vitamine B3, nicotinamide. Niacine en nicotinamide worden veel door elkaar gebruikt, er zijn echter een aantal werkingen verschillend te noemen.

Cholesterolverlaging is het effect wat het beste is aangetoond door wetenschappelijke studies. Niacine verlaagt het totaalcholesterol, LDL-cholesterol, VLDL-cholesterol en de triglyceriden.

Niacine en nicotinamide zijn beide bouwstenen voor de co-enzymen NAD⁺ en NADP⁺, hoewel nicotinamide het voorkeurssubstraat is. Meer dan 200 enzymreacties zijn voor hun functioneren afhankelijk van deze co-enzymen. Aangezien NAD⁺ en NADP⁺ essentieel zijn voor o.a. de energiestofwisseling, ligt het voor de hand dat niacine-suppletie de energiehuishouding verbetert. Hiernaast worden de volgende (gezondheids)effecten min of meer aan niacine toegekend.

Cholesterolverlaging is het effect wat het beste is aangetoond door wetenschappelijke studies. Niacine verlaagt het totaalcholesterol, LDL-cholesterol, VLDL-cholesterol en de triglyceriden. Nog belangrijker dan de cholesterolverlaging is dat niacine het (goede) HDL-cholesterol verhoogt. Let op: nicotinamide daarentegen verlaagt niet het cholesterol.

Vanwege het goede effect op het cholesterol en de gunstige effecten op de bloedvaten, heeft niacine mogelijk effect ter preventie en behandeling van hart en vaatziekten. Het stimuleert de bloedcirculatie en werkt ontstekingsremmend op het vaatstelsel. Niacine kan mogelijk worden ingezet bij circulatiestoornissen en de ziekte van Menière.

Een ander belangrijk effect van niacine is herstel van ons DNA, d.w.z. het repareren van de genetische schade aan cellen, veroorzaakt door virussen, medicatie of andere toxische verbindingen.

Niacine heeft hiernaast een vaatverwijdend effect; mede hierdoor en de invloed op de energieproductie heeft het een mogelijk gunstige invloed op migraine. Om hier een gedegen uitspraak over te doen is meer onderzoek nodig. Let op: nicotinamide heeft geen vaatverwijdende werking.

Een ander belangrijk effect van niacine is herstel van ons DNA, d.w.z. het repareren van de genetische schade aan cellen, veroorzaakt door virussen, medicatie of andere toxische verbindingen. Dit proces verloopt via de eerder vermelde co-enzymen. Ook zou niacine hierdoor een mogelijk effect hebben op het voorkomen van huidkanker door het beschermen van onze cellen en de invloed op de regulatie van celdood. Dit effect is aangetoond bij een studie op ratten, waarbij nicotinamide via suppletie en aangebracht op de huid, bleek te beschermen tegen UV-geïnduceerde huidkanker. Meer onderzoek is nodig om dit effect te kunnen verzekeren bij de mens.

Symptomen van een mild tekort aan vitamine B3 zijn moeite met de spijsvertering, vermoeidheid, aften en mentale symptomen, zoals depressie, angst, rusteloosheid en psychose. Alcoholisme kan een oorzaak zijn van een tekort aan vitamine B3.

Niacine heeft niet exact dezelfde (farmacologische) eigenschappen als nicotinamide. Zo verlaagt nicotinamide niet het cholesterol. Hiernaast veroorzaakt ontbreekt bij nicotinamide het vaatverwijdende effect en daarmee ook de als soms vervelend ervaren bijwerking flushing: roodkleuring van de huid, gepaard gaande met warmte, jeuk en tintelingen, vooral voorkomend in gezicht en hals. Vanwege deze bijwerking van niacine wordt in supplementen vaak de voorkeur aan nicotinamide gegeven. De meeste weefsels in ons lichaam nemen trouwens beide vormen van vitamine B3 op.

Symptomen van een mild tekort aan vitamine B3 zijn moeite met de spijsvertering, vermoeidheid, aften en mentale symptomen, zoals depressie, angst, rusteloosheid en psychose. Alcoholisme kan een oorzaak zijn van een tekort aan vitamine B3. Een ernstig tekort komt zelden voor in onze westerse wereld, in dat geval kan het leiden tot de aandoening die bekend staat als pellagra. Pellagra wordt gekenmerkt door een gebarsten, schilferige huid, een gezwollen rode, heldere tong en symptomen van dementie en diarree. Een ieder met een gezond voedingspatroon krijgt voldoende vitamine B3 binnen.

Producten

Vanwege de ontstekingsremmende en celreparerende werking wordt vitamine B3 toegepast in supplementen (en crèmes) tegen acne, rosacea, psoriasis en anti-aging producten. Deze supplementen kunnen doorgaans beide varianten bevatten. Het cholesterolverlagende effect is alleen aangetoond voor niacine, dus voor supplementen gericht op healthy aging in combinatie met cholesterolverlaging heeft niacine de voorkeur.

Dosering en bijwerkingen

ADH van vitamine B3 is vastgesteld op 16 tot 18 mg per dag. Niacine in supplementen: (volwassenen) 16-60 mg per dag; boven de 50 mg/dag kan flushing optreden. Hogere doseringen ten behoeve van het verlagen van het cholesterol zijn uitsluitend op recept verkrijgbaar en dienen alleen gebruikt te worden onder toezicht van een arts. Mensen met een geschiedenis van leverschade of maagzweren zouden geen hooggedoseerde niacine supplementen moeten slikken. De bijwerkingen van nicotinamide zijn zeldzaam en komen hoofdzakelijk voor bij hoge orale doseringen vanaf 3 gram per dag en betreffen dan misselijkheid, braken en tekenen van levertoxiciteit.

Synergisme

Niacine werkt in de energiestofwisseling nauw samen met andere vitamine B’s. Om een optimale werking van niacine te waarborgen, is het daarom raadzaam om ook in die andere B-vitamines te voorzien. Voor de omzetting van tryptofaan in niacine is ijzer, vitamine B2 en vitamine B6 nodig.

Synoniemen:

Niacine: nicotinezuur, vitamine B3, vitamine PP.

Nicotinamide: niacinamide, nicotinic acid amine.

Aanwezig in: vlees, vis, graanproducten, groente, aardappelen, kaas, melk, (cashew)noten, zaden.

Literatuur

1] http://www.cbbr.nl/over_kennismaking_niacine.pdf

2] http://www.naturafoundation.nl/monografie/Niacine.html

3] http://www.naturafoundation.nl/monografie/Inositol_hexanicotinaat_flush-vrije_niacine.html

4] “Flush-free niacin”: dietary supplement may be “benefit-free”. Prev Cardiol. 2006 Winter;9(1):64-5.

5] Raising HDL cholesterol in women. Int J Women Health. 2010 Aug 9;1:181-91.

6] Role of nicotinamide in DNA damage, mutagenesis, and DNA repair. J Nucleic Acids. 2010 Jul 25;2010. pii: 157591.

7] Dietary niacin and the risk of incident Alzheimer’s disease and of cognitive decline. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2004 Aug;75(8):1093-9.

8] Extended-Release Niacin or Ezetimibe and Carotid Intima–Media Thickness. N Engl J Med 2009;361.

9] http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/vitamins/niacin/

10] http://www.umm.edu

Meer informatie over vitaminen vind je ook in ons lexicon.