BeautyJournaal’s Shop Redactie favorieten
Doctor Eckstein Beautipharm Vitamin Orange Oil
Zo’n anderhalf jaar geleden kwam de industrie voor het eerst naar buiten met verhalen over stamcellen. Het Amerikaanse bedrijf Voss Laboratoires bracht Amatokin op de markt, en creëerde voorafgaande aan de introductie een wereldwijde buzz. Omdat niet direct het geheim van de receptuur werd prijsgegeven ontstond het gerucht dat Amatokin echte stamcellen zou bevatten, of erger nog: stamcellen van embryo’s. Wetenschappers riepen om het hardst dat dit ethisch laakbaar was, en wellicht zelfs gevaarlijk. Men beriep zich vooral op het enige referentiekader dat toen over stamcelonderzoek voor handen was uit de medische hoek: met stamcellen als de oercellen van het leven kon je allerlei organen opnieuw produceren, maar wellicht ook carcinogene cellen teveel prikkelen en daarom was het niet alleen vanuit evolutionair oogpunt een heikel onderwerp, maar ook vanuit gezondheidsoogpunt.
Het leven in de niche
Toch wordt de soep in onze branche niet zo heet gegeten. Momenteel komen de meest trendsettende merken (Lancôme, Juvena, Babor, Sisley, Dior) met (soms zeer prijzige) ‘stamcel’ crèmes op de markt. Deze producten bevatten géén menselijke stamcellen. Het enige wat ze zeggen te doen is de conditie van de huideigen volwassen stamcellen beschermen, door de omgeving waarin deze oercellen vertoeven in goede staat te houden. De target is de zg. niche, de omgeving tussen de epidermis en de dermis. Daartoe worden o.a. bepaalde peptiden (eiwitten met een signaalfunctie) gebruikt. De meest bekende peptide komt nu uit een zeldzame Zwitserse appelsoort die biotechnologisch wordt nagemaakt. Producent Mibelle Biochemistry is er beretrots op en doet goede zaken met inkopers als o.a. L’Oréal die het verwerken in hun eigen potjes, naast nog heel veel andere cosmeticamerken die er nu goede sier mee maken.
Stamcellen delen en kopiëren zichzelf
Maar wat zijn stamcellen precies, wat kun je ermee en zijn die crèmes werkelijk in staat om ze te bereiken en te beschermen? Stamcellen zijn nog niet gedifferentieerde cellen die, afhankelijk van de plaats van het lichaam waarin ze zich bevinden, zichzelf kunnen delen in functionele cellen. Er bestaan embryonale stamcellen die alleen in het embryo te vinden zijn en er zijn volwassen stamcellen. Deze komen overal in het lichaam voor: van beenmerg, tot vetweefsel, hersenen en andere organen, zoals de huid – in de basaalcellaag. Omdat ze geen vaste blauwdruk hebben, raakt de voorraad ook niet uitgeput. Ze kunnen zich in theorie oneindig blijven delen. Dat delen gebeurt op een speciale manier. De stamcel kopieert zichzelf en produceert op dat moment ook een dochtercel. Hierdoor zijn stamcellen niet alleen in staat om zichzelf te vernieuwen, maar ook de huid telkens van nieuwe huidcellen te voorzien, zo lichten R&D mensen bij Juvena in Zwitserland ons voor. ‘Dankzij de kopie blijft de vernieuwende kracht van de stamcel intact en kan de dochtercel aan de 28-daagse reis beginnen door de verschillende huidlagen heen. Tijdens die tocht worden de cellen steeds dunner en verhoornen ze (vandaar ze corneocyten genoemd worden). Onderweg legen ze hun celinhoud, bestaande uit o.a. cholesterol, ceramiden en vrije vetzuren in de intercellulaire ruimtes (de matrix). Deze stoffen maken ook een belangrijk deel van de huidbarrière uit. Door dit alles veranderen de keratinocyten in harde huidcellen, de corneocyten en vallen ze als schilfers van het lichaam af.’
Moeilijk te vinden
Christian Dior maakte in 2008 als eerste inzichtelijk hoe en waar die stamcellen zich exact bevinden: in een speciale niche tussen de epidermis en de dermis in. Deze niche beschermt hen tegen migratie, differentiatie en zelfs celdood. Deze niche is opgemaakt uit moleculen, waaronder beta-1 integrins, die de bijzondere eigenschap hebben om de cellen vast te plakken aan membraampjes in de niche. Deze omgeving wordt gevoed door groeifactoren van omliggende keratinocyten. Als het milieu uit balans raakt (door stress, blootstelling aan uv-straling en veroudering), differentiëren de stamcellen zich automatisch óf gaan ze dood. Zij schatten toen in dat ongeveer 10% van de keratinocyten stamcellen zijn. Maar volgens wetenschappers van L’Oréal is dit inmiddels achterhaald en is hooguit 0,01% van de cellen in dat gebied stamcel. Dit geeft ook maar eens aan dat het detecteren van stamcellen heel erg moeilijk is. Bovendien, en daar komen we straks op, zijn er nog maar een paar markers gevonden die kunnen aantonen dat een cel een stamcel is. Deze nieuwe wetenschap bestaat nog uit veel giswerk. Volgens wetenschappers bij de laboratoria die ook voor Christian Dior produceren, zitten er ook stamcellen in de haarfollikels: in de folliculaire bol. Zij zouden tevens van invloed zijn op celgeneratie van de epidermis. Maar deze stamcellen zijn het moeilijkst te bereiken, onderzoek ernaar wordt hierdoor bemoeilijk. Omdat er bij deze cellen ook een link kan zijn naar haargroei, zal de haarindustrie hier op termijn wel iets mee gaan doen. Maar dat terzijde- voorlopig dan.
Lang houdbaar appeltje
Volgens de berichtgeving van de voornaamste merken die er nu iets mee doen, richt de remedie zich vooral op het beschermen van de niche, zodat de stamcellen intact kunnen blijven: want gezonde stamcellen zorgen voor een gezonde huid. Volgens L’Oréal’s Veronique Delvigne, Scientific Director Lancôme International, verandert deze niche door veroudering, vertelt ze mij in een persoonlijk gesprek. Het verdroogt als het ware, waardoor de stamcellen losraken van hun membramen en gaan rondzwemmen. De cocktail die voor Lancôme de klus moet klaren bestaat uit de eerder genoemde kunstmatig nagemaakte peptiden uit de Zwitserse appelsoort Uttwiller Spätlauber. Verder zitten er vetten in uit hazelnoot en soja en L’Oréal’s beroemde molecuul ProXylane, dat is opgewerkt uit het suiker xylose en een sterk vochtbindende werking heeft. De totale cocktail zou ervoor moeten zorgen dat de stamcellen zich weer beter verankeren in de huid, omdat tevens het volume van die niche weer wat opgeblazen wordt.
Die, overigens zeer lang houdbare, appelsoort is een spraakmakend ingrediënt. Mibelle Biochemistry presenteerde de vinding voor het eerst tijdens de In-Cosmeticsbeurs van 2008 in Amsterdam. Het recept is gebaseerd op de zg. callus cellen bij planten. Deze worden geformeerd wanneer een plant beschadigd is. In-vitro testen toonden aan dit extract in staat was om stamcellen uit een menselijke navelstreng te laten vermenigvuldigen en ze ook te beschermen tegen externe stress van uv-straling. Ook zag men in-vitro dat de levensduur van geïsoleerde haarfollikels verlengd kon worden en dat de conditie van fibroblast producerende cellen beter bleef. In een in-vivo test bij 20 vrouwen 4 weken lang, bleek een concentratie van 2%, verwerkt in een lecithine-liposoom, rimpels en kraaienpoten na 2 weken met 8% te verminderen en na 4 weken met 15%.
Een celcultuur is geen mensenhuid
Het klinkt fantastisch, maar er moet helaas gezegd dat er nog zijn nergens studies te vinden die placebo gecontroleerd zijn uitgevoerd. Hierdoor blijft onduidelijk of en in hoeverre dat stamcelbeschermende extract ook daadwerkelijk op de levende mensenhuid werkt, op die plek waar het wezen moet: in die niche. L’Oréal legt ons uit dat voor het onderzoek naar de werkzaamheid van dit Malus Domestica extract (zoals meestal op de Inci-lijst wordt genoemd) alleen in-vitro testen op huidmodellen in het lab zijn gedaan. Men heeft twee verouderde huidmodellen naast een jong huidmodel gelegd. Het ene verouderde huidmodel is behandeld met Malus Domestica, het andere niet, en dit is vergeleken met het jonge model. Daarnaast zijn er nog vergelijkbare tests gedaan met het Malus Domestica en ProXylane. Dan weet je dus wel hoe een geïsoleerd huidmodel reageert op de verschillende stoffen, maar je weet niet hoe de totale cocktail van stoffen in een pot crème uiteindelijk reageert op de levende mensenhuid. L’Oréal meldt dan wel dat consumententests een tot 30% verbeterde huidkleur opleverde, een twintigtal procenten verbetering in huidtextuur rond de kin en minder rimpeling op wangen en hals, maar komt dat dan nog voor rekening van die appelpeptide, of is die vochtbinder ProXylane het tovermiddel, of alles bij elkaar? L’Oréal blijft ons het antwoord schuldig. Net zo goed als Sisley en Juvena. Men meldt uiteindelijk alleen dat de huid vooral weer opgevulder lijkt en een beter doorbloede kleur heeft met minder duidelijke pigmentvlekken.
De gerespecteerde Amerikaanse cosmetisch chemicus Perry Romanowski volgt het stamcelonderzoek al geruime tijd met belangstelling, maar moet het eerste onderzoek nog tegenkomen waaruit blijkt dat de stamcelconditie met crème te beïnvloeden is. Hij laat ons via de mail weten: ‘Dat celculturen op een bepaalde stof reageren, wil nog niet zeggen dat die stof ook werkzaam is als je hem op je eigen huid smeert.’ Hij vergelijkt het met een hamer en een ei: ‘Je kunt een ei wel met een hamer breken, maar als dat ei zich in een stalen container bevindt, zul je weinig bereiken. De huidbarrière is bijna ondoordringbaar. Wil een extract echt tot op die diepte in de huid komen, zou het bijna een medicijn zijn.’ ‘Daarnaast,’ zo verklaart hij, ‘lees je bij geen enkel bedrijf in hun persrapporten dat die stamcellen bereikt worden als gevolg van het smeren met hun crème. In hun in-vivo verklaringen wordt alleen in algemene termen gesproken als een verbeterde teint, gladder huidoppervlak en minder zichtbare pigmentvlekken. Een placebo-gecontroleerde test is nog altijd de enige methode om echt serieus aan te tonen of iets werkt of niet.’
Maar drie markers bekend
Op onze vraag of een huidtestmodel van verschillende leeftijden niet vergeleken kan worden met een placebo-gecontroleerde test, antwoordt Romanowski ontkennend: ‘Er worden chemische markers gebruikt om de oude – van de jonge stamcellen te onderscheiden. Naarmate stamcellen verouderen, ondergaan ze chemische veranderingen die je kunt detecteren. De aanbieders van deze producten redeneren dat als ze het appelextract aanbrengen op de oudere huidstukken en deze er dan jonger uit gaan zien, dat dat voor hen het bewijs is dat het extract de cellen jonger maakt. Het probleem hiermee is dat er nog maar drie markers bekend zijn, er kunnen er dus nog veel meer zijn waarvan we niet weten hoe ze zich gedragen en welk effect dat extract daar weer op kan hebben (of helemaal niet). Het is heel ingewikkelde wetenschap, die nog helemaal niet uitgekristalliseerd is.’
Opvallend vindt hij verder ook dat niet wordt vermeld of de consumententesten blind zijn uitgevoerd. Je hebt dan nog een laatste handvat om erachter te komen of het gewoon de lotionformule is die voor de werking zorgt of de specifiek toegevoegde werkzame stoffen. ‘Dit wordt weinig gedaan, omdat vaak water, olie en een emulsiefier al een verzachtend, gunstig effect heeft op de huid en veel nieuwe actieve stoffen echt niet beter werken dan de al bestaande stoffen. Vaak worden de tests uitgevoerd tegen personen die dan helemaal niets gebruiken. Dit is makkelijk omdat je zo altijd kunt bewijzen dat je product werkt, maar het is niet goed als je erachter wilt komen of nu de technologie ervoor verantwoordelijk is.’
Kader:
De inspiratie om stamcellen als de nieuwste anti-rimpelbestrijders op te voeren komt van onderzoek naar wondgenezing bij foetussen. Een foetushuid heelt niet met littekens, er wordt direct een nieuwe gave huid aangelegd dankzij actieve stamcellen en fibroblasten, terwijl een geboren mens geneest met littekenweefsel omdat er eerst een ontstekingsreactie optreedt. Petrovsky experimenteerde hiervoor met peptide 199, een aminozuurketen gevonden in de wharton jelly, een gelatine achtige substantie uit de navelstreng. Het zorgt ervoor dat bij een wond van de huid niet eerst een ontstekingsreactie optreedt, maar direct fibroblasten aan het werk gaan om de huid te helen. Ook in de huidige stamcelbeschermende crèmes zijn het peptiden die als signaalgevers tot activiteit aansporen in de celomgeving.
©BeautyJournaal/Monique Lindeboom. Niets uit dit artikel mag zonder voorafgaande toestemming en met bronvermelding van de auteur worden overgenomen. Dit artikel is eerder gepubliceerd geweest in het vakblad Estheticienne.
Lees ook:
- De stamcelcreme shopping: dit zijn de cremes!
- De wonderlijke wetenschap achter Lancome’s Genifique
- Youth Code van L’Oreal is het betaalbare zusje van Lancome’s Genifique
Meer weten over dit onderwerp?
Schrijf je in voor onze wekelijkse nieuwsbrief!
Laatste reacties