Slaap is een eerste levensbehoefte. Twee derde deel van je leven ben je wakker en de rest slaap je. Waarom heb je eigenlijk slaap nodig en wat gebeurt er in je slaap? In dit artikel lees je er meer over.
Een reset van je systeem
Wanneer je slaapt, vindt er een reset van je systeem plaats. Alle gebeurtenissen en indrukken van de dag worden vanuit het gedeelte van je hersenen waar ze binnenkomen (de hippocampus) verplaatst naar het gedeelte waar je geheugen zich bevindt. Zie het als het archiveren van je herinneringen. Zo word je ‘s ochtends weer met een fris en opgeruimd hoofd wakker.
Ook fysiek gebeurt er van alles in je slaap. Spieren herstellen, wonden genezen, je immuunsysteem gaat aan het werk. Hierdoor worden ontstekingen aangepakt en ziektekiemen opgeruimd. Ook je huid revitaliseert tijdens de slaap en ontdoet zich van afvalstoffen.
Slaap- en waakritme
Je biologische klok bestaat uit een groep zenuwcellen in het gebied van de hersenen waar vitale processen worden aangestuurd (de hypothalamus). Deze interne klok staat in nauw verband met de epifyse, een ander hersengebied dat de productie van melatonine reguleert. We noemen melatonine ook wel het slaaphormoon, omdat het je in slaap helpt.
De melanineproductie wordt gestimuleerd wanneer het donker is en afgeremd wanneer het licht wordt. Als je slaapkamer dus niet donker genoeg is, neemt de productie van melatonine af en kan het lastiger zijn om in slaap te vallen.
- Lees ook: ontspanningstips in de tijden van corona
Naast melatonine is ook adenosine een belangrijk slaapstofje
Adenosine is het restproduct van energieverbranding in de hersenen. Wanneer je adenosineniveau zich aan het einde van de dag ophoopt, word je slaperig. Tijdens je slaap wordt adenosine weer afgebroken en de volgende dag begint het proces opnieuw.
Slapen in fasen
Je slaapt in meerdere cycli van ongeveer anderhalf uur. Deze cycli vertonen veranderingen in hersenactiviteit, oogbewegingen en spieractiviteit. We kennen verschillende fasen.
Non-remslaap 1 en 2 (lichte slaap)
Tijdens de non-remslaap 1 en 2 staan je hersenen in een lichte slaapstand. Dit stadium duurt enkele minuten en is eigenlijk de overgangsfase van wakker naar slapen. Je bent je vaak nog enigszins bewust van de buitenwereld. In deze fase maak je langzame oogbewegingen (‘Slow Eye Movements’), waarbij je geleidelijk dieper in slaap valt.
Non-remslaap 3 en 4 (diepe slaap)
Tijdens deze fase ben je echt in slaap en ervaar je nauwelijks nog iets van de buitenwereld. Indrukken en gebeurtenissen van de dag worden vanuit de hippocampus opgeslagen in verdergelegen hersengedeelten. Tijdens deze slaapfase maak je ook groeihormonen aan. Deze hormonen gaan samen met je immuunsysteem aan het werk om herstelwerkzaamheden in je lichaam uit te voeren.
Remslaap (droomslaap)
De Remslaap ontleent zijn naam aan de welbekende ‘Rapid Eye Movements’. De rest van je lichaam is in diepe rust, je spieren zijn ontspannen. Alleen je ogen maken snelle bewegingen.
Tijdens je remslaap droom je. Alle opgeslagen informatie wordt verwerkt en er worden nieuwe neurale verbindingen gelegd in je hersenen. Dit is belangrijk voor je creatieve ontwikkeling en sociale interacties.
Permanente Remslaaptoestand van het ongeboren kind
Leuk weetje… een foetus in de baarmoeder bevindt zich in een permanente Remslaaptoestand. Bewegingen van de foetus (het ‘schoppen’ van het kindje) zijn het gevolg van willekeurige pieken in hersenactiviteit. Dankzij deze continue slaaptoestand van de foetus is alles gericht op groeien.
Eenmaal geboren bestaat het leven van het kindje voornamelijk uit slapen en eten. De lengte van de Remslaap is langer dan bij volwassenen, omdat ook na de geboorte nog allerlei neurale verbindingen moeten worden aangelegd. In de kindertijd wordt de Non-rem slaapfase steeds langer, zodat er genoeg opslagcapaciteit is om nieuwe ervaringen te kunnen bewaren. Je hebt immers de Non-remslaap nodig om informatie te archiveren in je hersenen. Zo leer je.
Hoeveel slaap heb je nodig? En wat gebeurt er als je te weinig slaapt?
De ideale slaapduur is gemiddeld genomen zo’n zeven tot negen uur per nacht. Per persoon kan de behoefte aan slaap verschillen tussen vijf en tien uur.
Slaaptekort veroorzaakt allerlei klachten. Hoofdpijn, duizeligheid, prikkelbaarheid, vermoeidheid en concentratieproblemen. Daarnaast kunnen bepaalde processen op lange termijn in de war raken, zoals je spijsvertering en hormoonproductie. Slapeloosheid kan leiden tot depressie en verhoogt het risico op obesitas. Ook je immuunsysteem functioneert op een lager niveau als je te weinig slaapt. Met als gevolg een verminderde weerstand en een verhoogde kans op allergieën.
Tips om beter te slapen
- Ga niet slapen met een lege of juist te volle maag.
- Drink niet teveel alcohol, koffie, zwarte thee of cafeïnehoudende frisdranken voor het slapen.
- Zorg dat je slaapkamer voldoende verduisterd is en niet te warm (max. 18-20 °C).
- Vermijd sporten en andere inspanningen laat op de avond. Kijk geen TV in bed en leg je mobiele telefoon weg. Blauw licht van je smartphone of tablet verstoort je bioritme.
Kruiden als alternatief voor slaappillen
Wanneer je chronische slaapproblemen hebt, is het verleidelijk om een bezoekje te brengen aan de huisarts voor slaappillen. Mocht je dit overwegen, weet dan dat kruiden een uitstekend en natuurlijk alternatief zijn. Het grote voordeel van kruiden is dat er geen gewenning optreedt in je lichaam, zodat je niet steeds meer nodig hebt om in slaap te vallen. Bekende slaapkruiden zijn:
Valeriaan
Valeriaan wordt al eeuwenlang gebruikt vanwege zijn ontspannende eigenschappen. Valeriaan is bij uitstek geschikt bij slaapstoornissen die te maken hebben met stress en angst. Valeriaan helpt je gemakkelijker in slaap te vallen en zorgt dat je goed door kunt slapen.
Passiebloem
Passiebloem wordt over de hele wereld gebruikt bij slapeloosheid en onrust. Het kalmeert bij angsten en verbetert de slaap.
Slaapmutsje
Slaapmutsje (de naam van dit kruid zegt het al…) bevat stoffen die rustgevend werken, waardoor je gemakkelijker in slaap valt.
Valeriaan, Passiebloem en Slaapmutsje hebben gemeen dat ze de aanmaak van gamma-aminoboterzuur (GABA) in je hersenen bevorderen. GABA is een neurotransmitter die je helpt ontspannen en die angst, stress en piekeren in bed tegengaat.
De slaapfavorieten van Corine
Ik ben van nature een hele licht slaper. Manlief die zich omdraait in bed, een tjilpende mus in de dakgoot… en ik ben klaarwakker. Tel daar een drukke baan en korte nachten bij op en het zal niet als verrassing komen dat ik wel eens wat hulp kan gebruiken om goed te slapen. Mijn favorieten op slaapgebied deel ik graag met je.
This Works! Deep Sleep Night Oil
Deze droge olie helpt te ontspannen na een lange dag. Grape Seed Oil hydrateert de huid, terwijl een 100% natuurlijke blend van lavendel, vetiver en kamille ontspannend werkt zodat je makkelijker in slaap valt. Vooral lavendel staat bekend om zijn rustgevende werking en ook in deze olie maakt dit paarse plantje zijn reputatie waar.
De olie trekt snel in en voelt niet vettig aan, zodat je meteen na het insmeren je bed in kunt duiken.
Shop hier online
Treets Relaxing Silk Eye Pillow
Nog een slaapfavoriet met lavendel. Ditmaal niet om te smeren, maar om op vermoeide ogen te leggen. De lavendelgeur van het oogmasker heeft een ontspannend effect. Dankzij de vlaszaadvulling vormt Treets Relaxing Silk Eye Pillow zich naar je gezicht. Ik gebruik het oogkussentje als ik probeer te slapen in een lichte ruimte, bijvoorbeeld in het vliegtuig. Door de perfecte pasvorm wordt geen straaltje licht doorgelaten.
Ook fijn… Treets Relaxing Silk Eye Pillow is van pure zijde gemaakt. Deze luxe stof voelt verkoelend aan en helpt ook bij bijvoorbeeld hoofdpijn of migraine. Je kunt de verkoelende werking versterken door het oogmasker even in de koelkast te leggen.
Shop hier online
Physalis Relax & Sleep
Mijn meest recente ontdekking om beter te slapen is de Relax & Sleep productlijn van Physalis. Ik gebruik naar behoefte de voedingssupplementen, de kruidenthee en de essentiële olie in handige roll-on applicator.
Physalis Relax & Sleep Voedingssupplementen
De voedingssupplementen bevatten Valeriaan, Passiebloem en Slaapmutsje. Dit zijn planten die, zoals ik eerder al schreef, bekend staan om hun rustgevende werking. En het werkt echt. Ik neem één tablet voor het slapen gaan en merk dat mijn hoofd ‘leger’ wordt. Vooral na een drukke dag is het heerlijk om in slaap te vallen zonder te piekeren of to-do-lijstjes in je hoofd te hebben.
Shop hier voordelig online
Physalis Relax & Sleep Kruidenthee
Ik ben niet altijd een even grote fan van kruidenthee, vooral door de uitgesproken smaak. Deze thee van Physalis is daarentegen zacht van smaak en niet al te uitgesproken.
De kruidenthee bevat een mix van valeriaan, passiebloem, meidoorn, citroenmelisse en zoethout. Eén tot twee kopjes voor het slapen gaan doen wonderen om lekker te slapen.
Shop hier voordelig online
Physalis Good Night Pocket Roll-on
Good Night Pocket Roll-on bevat essentiële oliën. Een blend van sinaasappel, lavendel, petitgrain, citroenmelisse, groene mandarijn, bergamot, marjolein, geranium, ylang-ylang en citroenverbena draagt bij aan een goede nachtrust.
Je rolt een kleine hoeveelheid olie over je polsen, slapen en nek. Vooral op je slapen is het fijn iets meer druk uit te oefenen met de roller; dit werkt als een lichte massage. Ik heb de roll-on steevast op mijn nachtkastje staan, om ’s nachts opnieuw aan te brengen als ik toch wakker word.
Shop hier voordelig online
Lees ook:
- Slecht geslapen? Met deze tips ben je zo weer fit
- Slapen is het nieuwe bewegen
- Waarom acht uur lang slapen een mythe is
