INCI naam: Caffeine
Cafeïne is een alkaloïde, een verzamelnaam voor een groep van stikstofhoudende chemische verbindingen van plantaardige oorsprong met vaak een sterke fysiologische werking. Het komt in meer dan 60 plantensoorten voor, waaronder in koffiebonen, thee en cacaobonen (en als gevolg daarvan ook in chocolade). Hiermee is cafeïne een veelgebruikte component, dat van oudsher een onderdeel maakt van ons dagelijks voedingspatroon.
De fysiologische werking van cafeïne is goed bekend. Het pept op, vermindert de moeheid, verhoogt de hartslag en de bloeddruk en het werkt vochtafdrijvend (je moet er vaker door plassen). Het wordt gebruikt in de medicijnen tegen hoofdpijn en lage bloeddruk, maar in hogere dosis kan het juist de hoofdpijn veroorzaken. Bij sommige mensen werkt het in lage dosis juist slaapverwekkend, en niet oppeppend.
Cosmeticafabrikanten claimen dat cafeïne kan worden gebruikt in crèmes tegen cellulite, cosmetische afslankproducten en tegen de wallen onder de ogen. Er zijn ook claims over de preventieve werking van cafeïne bij alopecia (haarverlies, kaalheid). Ook zijn er fabrikanten die beweren dat cafeïnehoudende badproducten een kopje koffie ’s ochtends kunnen vervangen wat waarschijnlijk een slimme marketingtruc is uit het land der fabelen. Daarnaast wordt cafeïne ook gebruikt in crèmes voor droge en beschadigde huid om schilfering tegen te gaan en de huid soepeler te maken.
Cafeïne wordt inderdaad erg goed door de huid opgenomen en kan daardoor in de bloedbaan terecht komen. Toch zal dat nooit zoveel zijn als wat je met een kopje koffie binnenkrijgt. Het effect van smeren met cafeïne houdende cosmetica is daarom ook minder groot dan wanneer je het via voeding binnenkrijgt. Wel kan het voldoende zijn om de nodige veranderingen in de huid zelf te stimuleren en een aantal claims waar te maken.
Het gebruik van cafeïne in cosmetische afslankproducten en middelen tegen cellulitis is gebaseerd op het feit dat cafeïne lipolysis (of vetafbraak) kan stimuleren. Daarnaast zou cafeïne voor de betere doorbloeding zorgen. Diverse onderzoeken (Journal of the Society of Cosmetic Chemists, Vol. 53, No. 4, 209-218) bewijzen dat cafeïne de locale vetafbraak kan verhogen, wat de claims over de werking van de afslankingsproducten ondersteunt.
De claims over de preventieve werking van de cafeïne bij haarverlies worden ondersteund door twee feiten. Ten eerste wordt cafeïne sneller geabsorbeerd door de haarfollikels dan door de huid en blijft in de haarfollikel tot 24 uur traceerbaar. Daarnaast hebben Duitse onderzoekers uit Dr. Kurt Wolff Research Laboratories bewezen dat cafeïne de haarfollikel kan beschermen tegen de schadelijke werking van testosteron (een mannelijke geslachtshormoon, die in de kleine hoeveelheden ook bij vrouwen voorkomt). Hierdoor werkt het beschermend bij testosteron geïnduceerde alopecia. Bron en nog een bron.
Cafeïne is ook een geliefd ingrediënt in de producten die claimen wallen onder de ogen te verminderen. Vaak wordt het hier beroep gedaan op de vochtafdrijvende werking van cafeïne. Er zijn geen harde bewijzen bekend die de werking van cafeïne tegen de wallen onder de ogen kunnen ondersteunen. Het is ook niet echt aannemelijk dat de vochtafdrijvende eigenschappen van cafeïne op deze manier kunnen worden betrokken. Het vochtafdrijvend effect van cafeïne is gebaseerd op directe werking van deze stof op nieren (het verlaagt de reabsorbtie van natrium en water in de proximale nierbuisjes en verhoogt de bloedstroom in nieren), waardoor er meer urine wordt geproduceerd en wordt afgescheiden. Deze werking is alleen mogelijk bij de orale inname van cafeïne. Theoretisch gezien zou het ook via de huid kunnen, maar dan in veel hogere concentraties dan gebruikelijk in cosmetica. Om de wallen onder de ogen te verminderen via het vochtafdrijvend effect moet het eerst de nieren bereiken – locaal onder de ogen werkt het niet.
Cafeïne is veilig voor gebruik in cosmetica in de voorgeschreven concentraties en kent geen bijwerkingen. De hoeveelheid cafeïne die met cosmetica door de huid het lichaam binnen dringt is ondanks de hoge opname veel lager dan wat je binnenkrijgt met de inhoud van een kop koffie.
- Lees ook over andere stoffen in het cosmeticawoordenboek.
