Hoe onderscheidend is een medisch schoonheidsspecialist?
Kortgeleden ontvingen we op de redactie van BeautyJournaal een persbericht van Beautycoach Kuno Breen uit Amsterdam. Kuno is de eerste zogenaamde ‘medische schoonheidsspecialist’ die is genomineerd voor de Beauty Award 2017, een onafhankelijke wedstrijd, georganiseerd door BeautySpot en Beauty Trade Professionals. Kuno geeft in haar persbericht aan dat zij erop hoopt dat de vakjury de mening is toegedaan dat dermatologische huidzorg van meerwaarde is voor de schoonheidsbranche en met die erkenning deze bijzondere award naar zich toe te trekken. De Beauty Award wordt vandaag uitgereikt.
Met het persbericht was onze nieuwsgierigheid gewekt. Want wat is een medische schoonheidsspecialist eigenlijk? Hoe word je dat? En vooral ook: waarin onderscheidt een medische schoonheidsspecialist zich van een ‘gewone’ (lees: niet-medische) schoonheidsspecialist? Corine ging op onderzoek uit en sprak met Kuno Breen en met Carla Uppelschoten, eigenaar van opleidingsinstituut U-Consultancy dat de opleiding tot medische schoonheidsspecialist aanbiedt. Ook ging Corine te rade bij Herman van Venetië van ANBOS.
Beautycoach en medisch schoonheidsspecialist Kuno Breen
In gesprek met Kuno Breen over het fenomeen medisch schoonheidsspecialiste
Wat is een medisch schoonheidsspecialiste precies?
Dermatologische huidzorg richt zich op preventie en het herkennen van aandoeningen als eczeem, schimmels, huidkanker. Als je de aandoening niet kent, kan je hem ook niet herkennen. De medische schoonheidsspecialiste heeft door haar opleiding meer (medische) kennis van de huid dan de normale schoonheidsspecialist. Daarbij gaat het ook om achtergronden van huidproblemen, de effecten van bijvoorbeeld medicatie op de huid.
Waarom is dit van meerwaarde voor de branche?
Zoals ik al eerder aangaf: als je meer kent, kan je ook meer herkennen. Plus je weet beter de grenzen aan te geven: welke huidproblemen kan je nog cosmetisch oplossen en welke niet meer. De ene roodheid is de andere roodheid niet, het ene moedervlekje het andere niet. En soms zijn de verschillen minimaal. De lijn of grens tussen wanneer kunt je volstaan met bijvoorbeeld een hydraterend masker of goede skin care en wanneer extra zorg moet worden aangewend, is vaak heel dun. Medische kennis helpt bij het verduidelijken van deze grens. Het is dus vooral de kennis die van meerwaarde is.
De focus lijkt dus te liggen op het grensvlak tussen cosmetische behandelingen en dermatologische aandoeningen. Kan je dat toelichten?
Door mijn 30 jaar ervaring in het vak weet ik inmiddels wat ik cosmetisch kan bereiken. Wanneer je het niet meer cosmetisch kunt oplossen, is er vaak meer aan de hand en dan moet je niet doorrommelen, maar de betreffende klant doorverwijzen naar een arts of dermatoloog. Een goed voorbeeld is zeer ernstige acne. In sommige gevallen is nu eenmaal medicatie nodig onder begeleiding van arts. Doe je dat niet, dan blijft de acne aanhouden met blijvende littekens als gevolg.
Daarom is voor mij een uitgebreide intake ook erg belangrijk: ik kijk naar het slaappatroon, naar eventueel medicijngebruik, hoe klanten met de zon omgaan. Als ik dingen zie of hoor die niet in het bredere plaatje passen, dan gaat er bij mij een belletje rinkelen. Vaak is er dan meer aan de hand.
Heb je als medisch schoonheidsspecialist ook een andere samenwerking met huisarts en dermatoloog dan de ‘gewone’ schoonheidsspecialist?
Ik zie de huid van mijn klanten gemiddeld genomen eens per zes weken en kan dus constateren of er sprake is van een huidaandoening. Ook vlekjes die kunnen duiden op huidkanker zie ik vaak eerder dan een huisarts. Simpelweg omdat mensen hun huisarts nu eenmaal niet zo vaak zien. Overigens geldt dit natuurlijk ook voor reguliere schoonheidsspecialisten; ook zij hebben een signalerende functie.
Wanneer het nodig is om een klant door te verwijzen naar de huisarts, waarvandaan ze bij de dermatoloog terechtkomen, dan stel ik altijd een verwijsbrief op die ik meegeef aan mijn klant. Daarin verschilt de medisch schoonheidsspecialist van de reguliere. Voor een huisarts is dermatologie slechts één van de aandachtsgebieden en daarom wordt mijn input uit de verwijsbrief op prijs gesteld. Ook mijn klanten vinden dat fijn, want het helpt hen om bij de huisarts de klachten goed te beschrijven. Ik geef ze als het ware een instructie mee.
Iets soortgelijks gaat op voor medicijngebruik. Wanneer mijn klanten bij de dermatoloog medicatie hebben gekregen, komen ze soms daarna weer bij mij langs om te bespreken wat de effecten en bijwerkingen zijn op de huid. Want ook bij de apotheek is de huid maar een klein aandachtsgebiedje, terwijl het bij mij de volledige focus krijgt. Ook biedt ik ondersteunende verzorging, zelfs wanneer een klant is doorverwezen naar de dermatoloog. Want soms krijgen patiënten juist weer last van hun huid door medicatie. En een dermatoloog zal natuurlijk geen mee-eters of bultjes verwijderen. Dat kan ik dan doen.
Ziet de consument door de bomen het bos nog wel? Gewone schoonheidsspecialisten, medisch schoonheidsspecialisten, dermatologen… Al deze termen zijn toch verwarrend?
Voor mij is het belangrijk dat mijn klanten zich in vertrouwde handen voelen. Ze merken dat ik over een ruime medische kennis beschik, verstand heb van huidaandoeningen en altijd met aanvullende opleidingen bezig ben om mijn kennis te vergroten. De exacte term die daar bij past – dus de functietitel achter mijn persoon – is wat mij betreft van ondergeschikt belang.
Zijn er behandelingen die jij wel mag uitvoeren en ‘gewone’ schoonheidsspecialistes niet?
Op dit moment zit daar nog geen verschil in, hoewel ik er bij moet zeggen dat er veel gaande is in de branche. Denk aan het reguleren van IPL, laser en zware peelings middels wetgeving. Het is dus denkbaar dat er in de toekomst wel onderscheid wordt gemaakt.
Over het reguleren van behandelingen gesproken… Begrijp je de weerstand onder schoonheidsspecialisten die er momenteel bestaat tegen de kabinetsplannen?
Ik denk dat schoonheidsspecialisten zichzelf gewoon goed in de markt moeten zetten door meer kennis te vergaren. Met de juiste kennis, specialisaties en opleidingen is de kans groter dat de kabinetsplannen geen gevolgen hebben voor je bedrijfsvoering. En dan is weerstand ook niet nodig.
In gesprek met Carla Uppelschoten over de opleiding tot medisch schoonheidsspecialist bij U-Consultancy
Waarom deze opleiding?
De historie van de opleiding tot medisch schoonheidsspecialiste gaat al een jaar of tien terug. Toen was de algemene opvatting onder dermatologen dat het vak van schoonheidsspecialiste te weinig inhoud had. Dat schoonheidsspecialisten beter en sneller in staat moesten zijn om huidproblemen te herkennen, zodat zij kunnen doorverwijzen naar de huisarts en dermatoloog. Ook gebeurde het nog regelmatig dat schoonheidsspecialisten en dermatologen elkaar inhoudelijk tegenspraken en dat was voor patiënten verwarrend. Daarom pleitten dermatologen voor een betere opleiding voor schoonheidsspecialisten. Daar heeft U-Consultancy toen het initiatief voor genomen en samen met een adviesraad van vier dermatologen de basisopleiding dermatologie voor schoonheidsspecialisten opgezet.
Toen we merkten dat de deelnemers razend enthousiast waren en vroegen om nog verdere scholing, hebben we een vervolgopleiding gemaakt. En eigenlijk gebeurde daarmee min of meer hetzelfde. Door het enthousiasme en de vraag van de deelnemers hebben we gekeken naar nog meer mogelijkheden voor verdieping en kennisvergaring voor schoonheidsspecialisten. En zo is uiteindelijk de opleiding tot medisch schoonheidsspecialist in het leven geroepen. Dat is inclusief de medische specialisaties voor acne, camouflage, elektrisch ontharen, laser en flitslicht. Deze specialisaties worden getoetst bij erkende exameninstellingen TCI en bij het Kwaliteitscentrum, zodat aan de voorwaarden voor vergoeding van de behandelingen door de zorgverzekeraar wordt voldaan.
In het volgende videofragment legt dermatoloog Niek Bennen het belang van kennisverruiming bij schoonheidsspecialisten uit:
Hoe verschilt de opleiding tot medisch schoonheidsspecialist van andere opleidingen?
Het voornaamste verschil met andere opleidingen is dat wij dermatologen betrekken bij het ontwikkelen van de lesstof en bij het lesgeven. Daartoe werken we samen met 40 dermatologen in het land. We gebruiken voor onze lesstof bovendien de dermatologische richtlijnen, terwijl andere opleidingen voornamelijk de ANBOS richtlijnen gebruiken. Dermatologische richtlijnen zijn over het algemeen actueler en strenger, en sluiten beter aan op de richtlijnen die in de medische wereld worden gebruikt.
Daarnaast besteden we tijdens de opleiding veel aandacht aan het op tijd herkennen van huidkanker, het maken van goede huidfoto’s, hoe om te gaan met privacy van cliënten, medische communicatie, het opstellen van een goede verwijsbrief, littekens en psychodermatologie. Dit zijn aandachtsgebieden die je bij andere opleidingen minder snel aantreft.
Een goed voorbeeld van het verschil tussen de opleiding zijn de specialisaties voor acne, camouflage, elektrisch ontharen, laser en flitslicht. Indien een schoonheidsspecialiste deze al elders heeft behaald, dan verlenen wij daarvan weliswaar vrijstelling, onder de voorwaarde dat de kandidaat via e-learning nog de medische finesses van deze specialisaties onder de knie krijgt.
Noot van de redactie: We hebben naar aanleiding van enkele reacties van lezers aan U-Consultancy gevraagd om het verschil met de opleiding tot huidtherapeut aan te geven. Hierop volgt nog een reactie, die we binnenkort aan dit artikel zullen toevoegen.
Kun je een voorbeeld geven van het verschil in richtlijnen?
Dermatologen gebruiken o.a. het Leeds acne score model om de ernst van het acne vast te stellen. Of het huidanalysemodel van PROVOKE. Ook artsen werken met deze modellen, zodat medisch schoonheidsspecialisten en artsen dezelfde taal gaan spreken. Andere opleidingen gebruiken dergelijke richtlijnen en modellen niet.
Hoe ziet de opleiding er uit?
De opleiding is samengesteld uit modules, die je in je eigen tempo en in iedere gewenste volgorde kunt volgen. Gemiddeld genomen zien we dat deelnemers twee tot drie jaar met de opleiding bezig zijn. Bij het afronden van de opleiding vermelden we de deelnemers op de website www.medisch-schoonheidsspecialist.nl. Op die manier zijn ze ook vindbaar voor de consument.
Carla Uppelschoten van U-Consultancy
Is medisch schoonheidsspecialist nou een officieel beroep of gewoon een slimme marketingkreet?
Samen met de dermatologen verbonden aan U-Consultancy hebben we deze naam bedacht. Vooral om de deelnemers te honoreren in wat ze allemaal hebben geleerd. Het geeft een stukje onderscheidend vermogen. Medisch schoonheidsspecialisten zijn ‘gewone’ schoonheidsspecialisten, maar dan met meer medische kennis en achtergrond.
Hoe zie je het vak van schoonheidsspecialiste over 10 jaar?
Ik denk dat de rol van schoonheidsspecialisten belangrijker gaat worden, zeker ook door de toename van patiënten met huidkanker. Daar kunnen schoonheidsspecialisten echt een belangrijke preventieve rol vervullen, omdat zij hun cliënten nu eenmaal regelmatig zien en huidafwijkingen snel kunnen constateren. Goede medische kennis is dan essentieel. En misschien nog wel belangrijker dan deze medische kennis, is weten waar de grens ligt. Waar je rol als schoonheidsspecialiste ophoudt en waar die van de huisarts of dermatoloog begint.
Tot slot vragen we Herman van Venetië naar zijn kijk op deze kwestie
Wat vindt ANBOS van het fenomeen medisch schoonheidsspecialist?
Laat ik voorop stellen dat iedere ondernemer vrij is zich verder te bekwamen in zijn vak en de kennis te vergaren die past bij zijn of haar bedrijfsfilosofie. Dat kan ik alleen maar aanmoedigen. Verdiepen in kennis en kunde is helemaal niets op tegen. Wel heeft iedere beroep zijn plafond. Het competentieprofiel van de beroepsgroep van schoonheidsspecialisten is heel duidelijk cosmetisch in plaats van medisch. En dat is ook waar de consument van uit mag gaan.
Ik vind het dan ook heel goed dat Beautycoach Kuno Breen expliciet aangeeft dat ze in het uitoefenen van haar vak zich altijd bewust is van de grens tussen cosmetisch en medisch. En dat Kuno haar klanten doorverwijst wanneer deze grens is bereikt. Ook Carla Uppelschoten van U-Consultancy benadrukt het belang van deze grens. Het risico van de term medisch schoonheidsspecialist zit in mijn optiek dan ook vooral in de verwachtingen die de term kan scheppen bij de consument. Wanneer de consument in de veronderstelling is dat een medisch schoonheidsspecialist meer kan dan een reguliere schoonheidsspecialist, krijgt hij of zij wellicht niet de juiste zorg als er niet tijdig wordt doorverwezen naar een medicus. En dan komt de consumentenveiligheid in het geding.
Medisch schoonheidsspecialisten verdiepen zich tijdens hun opleidingen in dermatologische modellen. Zie je hiervan de meerwaarde in?
Zoals ik al eerder aangaf, is er niets op tegen wanneer schoonheidsspecialisten zich verbreden in hun vakuitoefening door medische modellen tot zich te nemen, zoals het door Carla genoemde PROVOKE model. Dit specifieke model wordt door dermatologen gebruikt om huidafwijkingen in kaart te brengen. De dermatologen van SNIP (Stichting Nederlands Instituut voor Pigmentstoornissen in Amsterdam) hebben mij wel eens verteld dat promovendi nog regelmatig moeite hebben dit model en de toepassing daarvan goed onder de knie te krijgen. Heb dus niet de illusie dat je dit model als schoonheidsspecialiste ‘eventjes’ leert. Het is goed dat schoonheidsspecialisten op de hoogte zijn van het model, maar toepassing ervan – wat vrijwel altijd maatwerk is – is écht werk voor artsen.
Als brancheorganisatie wijzen we onze leden altijd op het risico dat ontstaat wanneer zij zich op het medische of paramedische terrein begeven. We benadrukken denkbeeldige muur tussen de gezonde huid en de zieke huid. Waarbij huisartsen, dermatologen en huidartsen aan de kant van de zieke huid staan. Zij zijn daarvoor opgeleid en bovendien BIG-geregistreerd. Schoonheidsspecialisten niet.
Maar hoe zit het dan met bijvoorbeeld de medisch pedicure? Dat is toch vergelijkbaar?
De medisch pedicure is specifiek opgeleid voor de behandeling van bijvoorbeeld de diabetes voet of de reumatische voet. Bovendien werkt de medisch pedicure veelal samen met een podotherapeut, onder auspiciën waarvan de medisch pedicure zijn of haar behandeling uitvoert. Hierbij ligt de eindverantwoordelijkheid altijd bij de podotherapeut. Bij medisch schoonheidsspecialisten is dat niet het geval, zij staan niet onder toezicht van een arts. Het is dus eigenlijk appels met peren vergelijken. Probleem is dat de consument dat niet in de gaten heeft, omdat in beide gevallen het woordje ‘medisch’ wordt toegevoegd aan een bestaande beroepsgroep.
De opleiding van U-Consultancy is in het leven geroepen om het vak van schoonheidsspecialist naar een hoger niveau te tillen. Wat doet ANBOS voor verdere professionalisering van de beroepsgroep?
We zijn bezig met het ontwikkelen van een volwaardige, te accrediteren bachelor, een HBO-opleiding, waarin we alle elementen borgen die te maken hebben met de toekomst van de beroepsgroep. Deze toekomst heeft in onze optiek vooral te maken met het invulling geven aan de zogenoemde ‘nulde lijn’ van de zorg en de rol die schoonheidsverzorging daarin kan vervullen. De huisarts is eerste lijn, de dermatoloog de tweede lijn. Schoonheidsspecialisten zullen in de toekomst meer en meer de nulde lijn voor hun rekening kunnen gaan nemen. Zo wordt de beroepsgroep, in goed overleg, dienstbaar aan de andere lijnen. Dit is een belangrijke innovatie voor schoonheidsverzorging zelf, en we verwachten dat deze nieuwe rol een aanzienlijke bezuiniging zal opleveren in de zorg, omdat huisartsen en dermatologen op deze manier worden ontlast. Schoonheidsspecialisten zijn bovendien laagdrempeliger dan de huisarts en daardoor in staat huidproblemen vroegtijdiger te signaleren. Met de nadruk op signaleren. Het behandelen blijft voorbehouden aan de eerste en tweede lijn.
Hoe ziet deze nieuwe HBO opleiding eruit?
De opleiding, die modulair is en in deeltijd kan worden gevolgd, voorziet vooral in het verbreden en verdiepen van kennis in de volle breedte van het vak. Nieuwe studie-elementen zijn onder andere farmaceutica, kennis van werkzame stoffen en ingrediënten, medische kennis, psychologie en natuurwetenschappen. Om de rol van nulde lijn te vervullen, moet je de taal van de eerste en tweede lijn spreken, multi- en interdisciplinair kunnen handelen. Ook daarin deel ik de visie van Kuno en Carla. Het blijft echter wel expliciet een cosmetische opleiding, geen medische.
De HBO opleiding wordt geaccrediteerd en is daarmee erkend als officiële HBO opleiding. Ook de particuliere opleidingen schoonheidsverzorging op MBO niveau voldoen aan het zogenoemde European Qualification Format, zoals vastgesteld door Europa bij het Verdrag van Lissabon. Hierdoor is binnen geheel Europa het niveau van de opleiding transparant en bovendien erkend. Daarmee onderscheiden deze opleidingen zich van de opleiding tot medisch schoonheidsspecialist van U-Consultancy, wat een particuliere en niet gekwalificeerde opleiding is.
En daarmee komt ook meteen een probleem om de hoek kijken, want hoe verhoudt de opleiding van U-Consultancy zich tot andere MBO en HBO opleidingen? Het is op dit moment nog onduidelijk hoe met instroomcriteria en vrijstelling wordt omgegaan voor de schoonheidsspecialisten die de opleiding van U-Consultancy hebben gevolgd en daarna aan een HBO opleiding willen beginnen. Het is belangrijk dat studenten dat risico kennen. Overigens zijn het de hogescholen in ons land die daar over oordelen. Niet U-Consultancy of ANBOS.
Los van opleidingen… hoe zie jij het vak van schoonheidsspecialisten over een jaar of tien?
We maken ons als ANBOS hard om de beroepsgroep klaar te maken voor het jaar 2025. Daarbij blijven we insteken op zelfregulering door de kwaliteit van de beroepsbeoefenaar te borgen middels onder meer de genoemde erkende HBO opleiding en een kwaliteitsregister met accreditatie voor schoonheidsspecialisten, en nieuwe innovatieve rollen in de zorg. Het gaat erom dat je dan niet alleen bekwaam bent, maar ook bevoegd.
Op deze manier ontstaat een gesloten structuur in relatie tot de Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg, waarbij schoonheidsspecialisten in de categorie ‘andere zorg’ vallen. Deze wet beschrijft wat we moeten verstaan onder goede zorg. Uit hoofde van die wet heeft ANBOS een klachtenfunctionaris in dienst, waar de consument terecht kan met klachten. Deze functionaris fungeert als mediator tussen de consument en de ondernemer. In de meeste gevallen kan de klacht in goed overleg worden opgelost. Lukt dat niet, dan is er een geschillencommissie. Op deze manier reguleert de beroepsgroep zichzelf. De handhaving blijft bij Staatstoezicht, bijvoorbeeld via de Inspectie Gezondheidszorg (IGZ). Wel is het voor zelfregulering nodig dat de wetgevende macht ons die ruimte biedt. Die lobby is momenteel volop gaande in Den Haag.
ANBOS is voorstander van zelfregulering omdat dit proactiever van aard is dan staatstoezicht, dat veelal reactief is. We moeten het kalf laten zien waar de put zich bevindt, niet de put dempen als het te laat is. Een gedegen opleiding en weten waar als schoonheidsspecialist de grens van je cosmetisch handelen is bereikt, zijn daarbij van cruciaal belang. De term ‘medisch’ heeft dan een meerwaarde voor de ondernemer zelf, als verrijking van de eigen kennis, maar niet voor mijn hierboven geschetste toekomstvisie.
En dan tot slot nog de huidtherapeut… hoe past die beroepsgroep in dit verhaal? En is het voor de consument niet erg ingewikkeld allemaal?
Huidtherapeuten zijn werkzaam binnen het domein van de gezonde en de zieke huid. We noemen dat ook wel ‘cosmedisch’; het scheidsvlak tussen cosmetisch en medisch. Daarmee hebben ze meer bevoegdheden dan schoonheidsspecialisten, die uitsluitend de gezonde huid behandelen. Huidtherapeuten volgen een vierjarige bachelor, die BIG erkend is. Ze staan daarmee dichter tegen de zorg aan dan schoonheidsspecialisten. De overlap tussen schoonheidsspecialisten en huidtherapeuten zit dus uitsluitend in de gezonde huid. Daarom is het van belang dat de beide bracheorganisaties blijven samenwerken. Ook in de toekomst, want de huidtherapeuten leveren een belangrijke bijdrage in de zorg.
En of dit voor de consument begrijpelijk is? Jazeker. De consument wordt steeds kritischer en heeft vandaag de dag meer en meer mogelijkheden om research te doen. Uiteraard blijft goede, ondubbelzinnige en transparante informatie daarbij van belang.
Overigens hebben ook huidtherapeuten een beroepsplafond. Dat ligt hoger dan dat van schoonheidsspecialisten, maar lager dan dat van dermatologen. En ook voor huidtherapeuten geldt: het erkennen en respecteren van je eigen beroepsplafond is van cruciaal belang is. Verwijs wanneer dat nodig is, in het belang van de consument.
Bottom line van Corine
Ik heb voor dit artikel gesproken met drie heuse professionals, die absoluut hun vak verstaan: Kuno, Carla en Herman. Ze maken zich alledrie hard voor de beroepsgroep van schoonheidsspecialist, benadrukken het belang van kennisvergaring om nóg beter te worden in je vak en wijzen tot slot consequent op het erkennen van het beroepsplafond. De grens tussen de gezonde en de zieke huid. En over die grens gesproken… het is me duidelijk geworden dat zowel de ‘gewone’ schoonheidsspecialist als de ‘medisch’ schoonheidsspecialist dezelfde grens hanteren. Namelijk daar waar de gezonde huid ophoudt en de zieke huid begint. Daar bestaat geen verschil tussen ‘gewoon’ en ‘medisch’. De grens van de huidtherapeut ligt hoger; die mag ook de zieke huid behandelen.
Toch blijf ik met een paradoxaal gevoel zitten… en dat is gelegen in het woordje ‘medisch’. Volgens de Nederlandse Taalunie betekent dit: op de geneeskunde betrekking hebbend. En daar wringt de schoen, want schoonheidsspecialisten behandelen per definitie dus de gezonde huid, niet de zieke. Medisch impliceert dus iets wat er niet is, althans niet bij de behandelingen die medisch schoonheidsspecialisten aanbieden. Omwille van transparantie en duidelijkheid richting de consument zou ik willen pleiten voor een andere term. Welke? Daarop ben ik nog aan het broeden. Wie het weet, mag hieronder een reactie achterlaten…
Meer zakenpraat:
- ANBOS overweegt juridische stappen tegen zorgverzekeraar CZ
- Miljoenenstrop dreigt voor schoonheidsspecialisten in ontharen
